Abstract:
در این مقاله از حجب و حاجب و محجوب بحث و گفتگو شده است اقسام حجب: حجب حرمان و حجب نقصان و دو قاعده مهم ارث: الاقرب یمنع الابعد و المتقرب بالابوین یمنع المتقرب بالاب، تشکیل دهنده حجب حرمان یا حجب تام، مورد بحث قرارگرفته اند و همچنین ولد متوفی و اخوه او تحت شرایطی حجب نقصان را به وجود می آورند.
و نیز فوق حجب و منع و مانع و حاجب بررسی می شود.
و در خصوص محجوبین مباحث زیر مطالعه می شود: 1- چه کسانی از اصل ارث محروم می شوند؟2- چه کسانی از بعض ارث محجوب می شوند.
شرایط حاجبیت ولد و اخوه به طور مشروع در این مقاله بیان شده است.
Machine summary:
"ب)در موانع ارث کسی که محروم است دیگری را نمیتواند حاجب باشد،برای مثال:اگر فرزندی پدر خود را بکشد و وارثان شخص مقتول به شرح زیر باشند:پدر و مادر و فرزندی که او را کشته است،در اینجا فرزند چون قاتل است ارث نمیبرد و پدر و مادر را نیز حجب نمیکند چنین فرزندی حکم معدوم را دارد در مثال،مادر(به تصویر صفحه مراجعه شود)و بقیه به پدر میرسد به خلاف حجب که در آن محجوب،موجود فرض میشود در عین حال که خودش ارث نمیبرد وارثان دیگر را که در رتبهء متاخرند از ارث حجب میکند مانند وارثان طبقهء دوم که به وسیلهء طبقهء اول از ارث محجوب میشوند با این وصف وارثان (1)-لسان العرب مادهء حجب (2)-ارشاد الاذهان جلد 2/131 و قواعد الاحکام جلد 3/355 طبقهء سوم را از ارث منع میکنند.
در بحث موانع گفته شد:قتل و کفر و رقیت،و لعان و تولد از زنا از موانع ارث محسوب میشوند:لازمهء شرط چهارم این است که خواهر و برادر میت در صورتی میتوانند حاجب باشند که یکی از موانع بالا در آنها نباشد؛ولکن بعضی از فقها قتل را استثنا کرده و قاتل را حاجب میدانند و یا در حاجبیت او تردید و اشکال میکنند ولکن این استثناء خلاف مشهور است شیخ طوسی در خلاف میفرماید:«القاتل و المملوک و الکافر لا یحجبون و به قاتل جمیع الفقهاء و جمیع الصحابة الا عبد الله بن مسعود»(جلد 2/ 262) در قانون مدنی در ماده 892 آمده است:«ثالثا از ارث ممنوع نباشند مگر بسب قتل»مادهء مزبور قتل را مانع حجب نمیداند بنابراین هر گاه برادر یا خواهر متوفی،او را کشته باشد قاتل مزبور از نفرات اخوهء حاجب محسوب میشود و این برخلاف مشهور است چنانکه گذشت محقق در شرایع میگوید:«و هل یحجب القاتل؟فیه تردد،و الظاهر أنه لا یحجب»4/17 صاحب جوهر(قده)در شرح عبارت فوق مینویسد:جلد 13/546 و فاقا للمشهور بین الأصحاب شهرة عظیمة بنابراین آنچه در حقوق مدنی دکتر امامی آمده است:«قول غیرمشهور بر آنست که قتل مانند موانع دیگر ارث،مانع از حاجبشدن است."