Abstract:
نشست علمی اهداف آموزههای فقهی با تأکید بر دیدگاه شهیدین(ره)،از سلسله نشستهای گروه فلسفه فقه است که به همت پژوهشکده فقه و حقوق و کنگره شهیدین در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با حضور دو تن از اندیشوران و صاحبنظران حوزه علمیه قم:حجت اسلالام و المسلمین محمد سروش محلاتی و حجت الاسلام و المسلمین محمد تقی سبحانی و با شرکت جمعی از فضلا و روحانیان حوزه و فرهیختگان برگزار شد و حجت الاسلام و المسلمین سعید ضیائیفر دبیر علمی این نشست را به عهده داشت. صاحبنظران در این نشست پس از طرح بحث از دیدگاه فقها مخصوصا شهیدین،به پرسشهای ذیل پاسخ دادند:آیا دین دارای اهداف دنیوی است؛اهداف و مقاصد شریعت بحثی درون فقهی است یا برون فقهی؛شیوههای کشف اهداف شریعت چیست؟؛دشواریهای دستیابی به اهداف شریعت چه میباشند؟؛آیا میتوان از اهداف آموزههای فقهی در استنباط بهره جست؟و در پایان اساتید محترم به پرسشهای حاضران پاسخ گفتند.
Machine summary:
"دبیر علمی:جناب آقای سروش به چند نکته اشاره کردند:نخست آنکه میان فقه و آموزههای فقهی باید تفاوت نهاد؛دوم آنکه احکام فقهی ثبوتا اهدافی دارد و شارع اهدافی داشته اما مهم در مقام اثبات است که آن را از دو طریق میتوان پی گرفت:یکی از راه قاعدهء کلی یا غالبی،و دیگری از راه خاص و موردی.
در اینجا به عنوان یک مصداق این ادعا را مقداری تبیین میکنم: تقریری نو از بحث اهداف و مقاصد شریعت و فقه آیا اساسا علل یا اهداف یا به تعبیری مقاصد،در کلام و فقه اهل سنت نیز همین نقطهء عزیمت را داشته است؟آیا تنها تحریر محل نزاع همین است که ما در حوزهء مباحث اصول یا فقه مطرح میکنیم و پاسخی چنین میدهیم،یا آنکه مسئله کاملا تحریرهای متنوعی دارد که اگر ما به تقریرهای دیگر این مسئله هم بپردازیم احتمالا به نتایجی متفاوت از آن میرسیم که فقهای ما در طول تاریخ رسیدهاند.
استاد سروش:یکی از مشکلات جدی که فقهی ما را از ورود به بحث اهداف فقه بر حذر داشته،این است که احکام فقهی علاوه بر اینکه ناظر به نظم دنیوی زندگی ماست،ناظر به سعادت اخروی ما نیز هست و با توجه به اینکه ما چندان از این شیوهء تأمین سعادت اخرویمان آگاهی نداریم و همچنین به صورت کافی از آثار اخروی اعمال و رفتار این جهانیمان خبر نداریم،نمیتوانیم این جدول احکام را براساس آنچه هم اینک در زندگی دنیوی اتفاق میافتد ارزیابی کنیم و بگوییم که هدف این حکم تأمین شده،پس نیاز به این حکم نیست یا هدف این حکم تأمین نشده،پس آن را تعمیم میدهیم یا بخشی از آن تأمین شده و بخشی از آن تأمین نشده پس تخصیص بزنیم تا ترجیح دهیم."