Abstract:
نظام آموزشی مکتبخانه در ایران کارکردی فرهنگی و مردمشناسانه دارد.این نظام از آغاز تاکنون چندین دوره را پشت سر گذرانده است.از رهگذر این نوع آموزش متونی شکل گرفت که در مکتبخانهها خوانده میشد.اوج این دوره را باید عصر قاجار دانست که با رواج صنعت چاپ تعداد زیادی آثار چاپ سنگی پدید آمد.یکی از این کتابها منظومهی نصایح الاطفال مشهور به شنگول و منگول یا بز زنگوله پا از شاعری ناشناس شامل 150 بیت در بحر هزج است.در این مقاله ضمن بررسی ویژگیهای شعری به روایتشناسی اثر میپردازیم و متن کامل آن را برای اولین بار منتشر میکنیم.
Machine summary:
نصایح الاطفال مشهور به شنگول و منگول از متون مکتبخانه در عصر قاجار حسن ذو الفقاری* چکیده نظام آموزشی مکتبخانه در ایران کارکردی فرهنگی و مردمشناسانه دارد.
یکی از این کتابها منظومهی نصایح الاطفال مشهور به شنگول و منگول یا بز زنگوله پا از شاعری ناشناس شامل 051 بیت در بحر هزج است.
داستان امیر ارسلان در زمانی پدید آمد که صنعت چاپ وجود داشت ازاینرو تغییری در آن حاصل نشد ولی با این همه در زمره داستانهای عامیانه درآمد(یوسفی، 11/2-01)گویانوش آفریننامه که در شرح عشق شاهزاده ابراهیم فرزند جهانگیر شاه، پادشاه دمشق،و دلاوریهای اوست،الگوی داستانگویی نقیب الممالک در امیر ارسلان بوده است.
یکی از متون مکتبخانه در عصر قاجار نصایح الاطفال مشهور به شنگول است.
کتاب به سعی و اهتمام مشهدی میرزا زرتاب در چاپخانه مشهدی تقی باسمهچی در 21 صفحه و با ده تصویر چاپ سنگی شده است.
سراینده در پایان کتاب مینویسد که به جهت شوق اطفال این چند یاوهها و افسانهها گفته شد و تأکید میکند: به نظم آوردم این افسانهها را که تا در خواندن آرد طفلها را داستان طبق روایت معروف آن اداه مییابد که بز زنگوله پا به چهار بچهاش شنگول و منگول و تل سرکه و جل دمنه،توصیه میکند مواظب باشید،اگر گرگ در زد،در را باز نکنید.
نتیجهگیری منظومهی نصایح الاطفال مشهور به شنگول از آثار ادبیات مکتبخانهای قاجار و از شاعری ناشناس شامل 051 بیت در بحر هزج است که به اهتمام مشهدی میرزا زرتاب در چاپخانه مشهدی تقی باسمهچی در 21 صفحه و با ده تصویر چاپ سنگی شده است.