Abstract:
پول یکی از موضوعات بسیار مهمی است که فقیه بدون شناخت ماهیت امروزی آن، نمیتواند دربارة آن حکمی صائب صادر کند. از آنجا که پول طی چهارده قرن دچار تغییرات بسیاری شده و ماهیت پول امروز، اساسا متفاوت از ماهیت پول چهارده قرن پیش است، بالتبع احکام آن نیز دچار دگرگونی اساسی میشود. از این¬ رو، در این نوشتار ابتدا برای شناخت موضوع پول و ماهیت آن به دلایل و انگیزههای پیدایش پول در طی تاریخ اشاره شده است تا نوع ارزش پول روشن شود. سپس با توجه به ماهیت پول و نوع ارزش آن، به نوع احکام راجع به پول، از جمله حکم ربای معاملی و ربای قرضی نسبت به پول امروز و حکم خمس و زکات پول امروز پرداخته شده است. مطالب مذکور در این نوشتار تحت عناوین شناخت پول (به عنوان موضوع حکم فقهی) و احکام آن مورد بررسی قرار گرفته است.
Machine summary:
"در نتیجه،اگر امروز پولی برای یک مدت معتنابهی قرض داده شود امکان دارد قدرت خرید آن به هنگام ادای قرض فرق کند، به طوری که،اگر قدرت خرید آن بر اثر شدت تورم پایین آمده باشد و قرض گیرنده، همان مبلغ قرض گرفته شده را ادا کند،در حقیقت قرض دهنده متضرر میشود و برای این که قرضدهنده متضرر نشود باید قدرت خرید پول نیز در نظر گرفته شود و به هنگام ادای قرض،مبلغی معادل قدرت خرید هنگام اخذ قرض،پرداخت شود (نک:حائری،23)،در اینجا هرچند در ظاهر از نظر کمی،مبلغ بیشتری به قرض دهنده پرداخت شده،اما در حقیقت چیزی زاید بر اصل قرض،پرداخت نشده است،بلکه طبق قاعده فقهی«علی الید ما اخذت حتی تؤدیه»فقط آنچه را که(با توان خرید مشخص)ستانده،پس داده است و در غیر این صورت،حق قرضدهنده را به تمامه ادا نکرده است.
مسأله این است که اگر مال صغیر که در اختیار ولی(قهری یا جعلی) قرار میگیرد به صورت پول نقد(اسکناس)باشد،وظیفه و تکلیف ولی صغیر در قبال این پول و اسکناس چیست؟آیا ولایت اقتضا میکند که پول نقد را مثل سایر کالاها حفظ و نگهداری کند تا بعد از بلوغ و رشد صغیر،عین را تحویل او دهد یا این که حقیقت ولایت در مورد پول،حکم دیگری را اقتضا میکند؟ با توجه به ماهیت پول به نظر میرسد که ولایت صغیر در مورد پول با موارد دیگر فرق میکند،یعنی در موارد دیگر وصی یا ولی،عین را حفظ و بعد از بلوغ و رشد به صغیر میسپارد،ولی در این مورد چنین نیست،چون از آنجا که ارزش و اعتبار پول به جعل و قرارداد من بیده الاعتبار است،با توجه به رشد تورم اقتصادی، ارزش پول سیر نزولی دارد و قدرت خرید به تدریج کمتر میشود."