Abstract:
مدرن گرایی در عرصهء رمان نویسی پس از انقلاب به جریانی پرطرفدار تبدیل شده است. رمان مدرن در این دوره،در واقع خلف صالح رمان مدرن پیش از انقلاب است که با«بوف کور»صادق هدایت بنیان نهاده شده است. رمان مدرن غربی مبتنی بر اندیشههای اومانیستی پس از رنسانس است و مهمترین مؤلفههای آن از دیدگاه فلسفی هنر عبارتاند از:بحران واقع نمایی،مرکزیت زدایی، آشنایی زدایی،انزوا و ابهام معنایی است.از نظر صوری نیز رمان مدرن با قهرمان سنتی، طرح قصه و راوی المپی وداع میگوید. با پیروزی انقلاب اسلامی مدتی از اقبال نویسندگان به مدرنیسم کاسته شد،اما با فروکش کردن فضای پرشور انقلابی در اواخر دههء شصت و آغاز دههء هفتاد این اقبال مجددا فزونی گرفت.رمان مدرن فارسی با اخذ فرم رمان مدرن غربی و به کارگیری ابزار روایت ذهنی،فاقد دیدگاههای نیست انگارانهء اومانیستی مدرنیسم غربی است.به همین دلیل رویکرد این جریان همچون رئالیسم سنتی عمدتا انتقادی است و موضوع این انتقاد اغلب ارزشها و اصول اخلاقی و اجتماعی برآمده از نظام دینی و انقلابی است.
Machine summary:
به همین سبب نویسنده رمان مدرن به جای آن که ماجرای 05 سال از زندگی یک شخصیت را بیان کند-و در همان جا هم ناچار باشد پارههای زیادی را حذف و فقط بر حوادث برگزیده تکیه کند-به زمانی محدود اکتفا میکند و در عین حال به عمق میپردازد.
»92 نویسندگان رمان مدرن در نقد هنجارهای ناشی از نوعی تفکر دینی عمدتا به دور مضمون میپردازند:نخست ستیز سنت و مدرنیته در قالب جنگ پدران و پسران؛دوم نقد برخی از ارزشهای اخلاقی رایج در جامعه مصداق مضمون نخست،رمانهایی چون سمفونی مردگان(عباس معروفی)و نقش پنهان(محمد محمد علی)و مصداق مضمون دوم،رمانهایی چون نیمهء غایب(حسین سناپور)و رمانهای آینههای دردار و جننامه (هوشنگ گلشیری)هستند.
راوی در رمان نقش پنهان نیز با اشاره به داستان رستم و سهراب از همان آغاز درونمایه را بر بستری اسطورهای میگسترد و در سیر ماجرا نشان میدهد که فرزندان وارث سرنوشت شوم پدران خود هستند و راه گریزی هم برای رهایی از این گرداب ندارند.
روح و اندشهء ذاتی رمان غرب مبتنی بر نیست انگاری اومانیستی است و درک این اندیشه مستلزم آشنایی و انس عمیق نویسنده با ادبیات غرب است؛اما این حس و حال اومانیستی هیچ گاه در نویسندگان داخلی به کمال یافت نشده است و به همین دلیل نوعی تضاد و دوگانگی در صورت و محتوای رمان مدرن فارسی بعد از انقلاب-و حتی قبل از انقلاب-دیده میشود.
در رمان نیمه غایب روایت با دیدگاه اول شخ و تک گویی درونی و خود کاوی من اعترافگر مدرن همراه است و رفتار نویسنده با زمان داستانی کاملا نو مینماید،و حتی در توصیف شرایط اخلاقی موجود،به دنبال طرح نوعی لیبرالیسم سطحی است.