Abstract:
طبق بررسی های پیمایشی، بررسی تصاویر هوایی و ماهواره ای و کاوش های باستان شناختی که در چند سال اخیر در دشت مغان انجام شده، نویسنده مقاله می کوشد تا آن بخش از یافته های پروژه باستان شناسی دشت مغان را که نمایشگر فعالیت های عمرانی و وسیع ساسانیان است، ارائه دهد. علاوه براین با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخش شرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شده اند، شرایط باستان شناختی این نواحی را در دوره ساسانی مورد مطالعه قرار می دهد. فعالیت های وسیع عمرانی به ویژه احداث کانال های آبرسانی و برپایی شهرهای متعدد در دوره ساسانی در مناطقی چون خوزستان و بین النهرین، پیش از این با بررسی های باستان شناختی آشکار شده است. دشت مغان، یکی دیگر از مناطقی است که نمونه دیگری از الگوهای عمرانی ساسانیان را، این بار در یک منطقه مرزی آن دولت، به نمایش می گذارد.
Machine summary:
"علاوه بر این با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخششرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شدهاند،شرایط باستانشناختی این نواحیرا در دورۀ ساسانی مورد مطالعه قرار میدهد.
یکی از محدودیتهایی که در مطالعات باستانشناختی دشت مغان غالبا با آن روبهرو میشویم این واقعیتاست که دشت مغانی که امروزه در داخل مرزهای سیاسی ایران قابل دسترسی و مطالعه است،یک سومدشت مغان واقعی و طبیعی و بخش کوچکی از جلگههای وسیع و پست غرب دریای خزر محسوب میشود.
هر چند از منظر کاوشهای باستانشناختی،آثار دورۀ ساسانی غالبا مورد غفلت واقع شدهاند ولی چشمانداز و شرایط باستانی این دوره (Landscape) در مواردی حتی با جزئیات،مورد مطالعه قرار گرفته است.
مطالعات میدانی دربارۀ استقرارهایساسانی و چگونگی استفاده از زمین در این دوره تاکنون در مناطق نزدیک به مراکز قدرت ساسانیان درجنوب غربی ایران و جنوب بین النهرین انجام شده ولی تحقیق اخیر میکوشد که همان الگوها را البته اینباردر مناطق مرزی آن دولت،یعنی در دشتهای مغان و میل نشان دهد.
همانطور که پیشاز این اشاره شده در بررسی محوطههای قلعهای دشت مغان غربی(ایران)که در امتداد کانالهای آبرسانیمشاهده شدند نیز سفالهای اسلامی به دست نیامد.
دستکم در چندین مورد،برخی محوطههای کوچروی که به طور مقدماتی از طریق بررسی تصاویرماهوارهای شناسایی شده بود در بررسیهای میدانی نیز مورد مشاهده و تأیید قرار گرفت(برای آگاهی بیشترنک:علیزاده و اور، (Alizadeh&Ur,2007;1384 ."