Abstract:
اشتباه در قراردادها به عنوان یکی از عیوب اراده از مواردی است که به ویژه در حقوق جدید بیشتر مورد توجه قرار گرفته است،اما در منابع فقهی، به رغم مطرح شدن آن در ابواب مختلف فقهی، نمی توان در باره آن مبحثی مستقل و منسجم را مشاهده کرد. در این مقاله، مبحث اشتباه و اثر آن در قراردادها از نگاه حقوق و فقه در حد مجال، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با این نتیجه که اشتباه، گاه موجب بطلان و گاه موجب ایجاد خیار فسخ و در بعضی از موارد نیز بی اثر می باشد، مقاله به پایان رسیده است.
Machine summary:
"مجلۀ پژوهشهای اسلامیدانشکدۀ ادبیات و علوم انسانیدانشگاه شهید باهنر کرمانسال سوم،شمارۀ پنجم،زمستان 1388 اثر اشتباه در قراردادهابا مطالعۀ تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق موضوعه* دکتر محمد حسن حائریدانشیار دانشگاه فردوسی مشهدزینب قدسیکارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی چکیده {IBاشتباه در قراردادها بهعنوان یکیاز عیوب اراده از مواردی است که بهویژهدر حقوق جدید بیشتر مورد توجه قرار گرفته است،اما در منابع فقهی،بهرغممطرحشدن آن در ابواب مختلف فقهی،نمیتوان دربارۀ آن مبحثی مستقل ومنسجم را مشاهده کرد.
در این مقاله،مبحث اشتباه و اثر آن در قراردادها از نگاه حقوق و فقه درحدمجال،مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفته و بااین نتیجه که اشتباه،گاهموجب بطلان و گاه موجب ایجاد خیار فسخ و دربعضی از موارد نیز بیاثرمیباشد،مقاله به پایان رسیده است.
بهعنوان مثال،در تعریف اراده چنین گفته شدهاست؛"عمل نفسی ینعقد به العزم علی شیء معین"(الوسیط فی شرح القانون المدنی،ج 1،ص 186)یا برخی دیگر گفتهاند:"أمر نفسی ینعقد به العزم علی أمرمعین"(الوسیط فی نظریۀ العقد،ج 1،ص 124)و همچنین این عبارت مشابه؛"مجردإعتزام الفعل و الإتجاه إلیه"(المدخل الفقهی العام،ج 1،ص 395)دراین خصوصجالب توجه است.
اما در لابلای بحثهای مختلف فقهی ازجمله قاعده فقهی العقود تابعة للقصود و قاعده لزوم تطابق ایجاب و قبول،مباحث شروط وخیارات و نیز برخی مباحث دیگر،جواب سؤالات مربوط به اشتباه قابل بررسیاست و البته دراین تحقیق تلاش شده است تایک نظریه جامع و هماهنگدرخصوص اشتباه،با توجه به مبانی و قواعد فقهی استخراج و اصطیاد گرد..
درپارهای موارد نیز ضمانت اجرای اشتباه در حقوق اسلامیخیار فسخ است،که این خیار به واسطه اینکه اراده اشتباهکننده معیوب گردیده،ایجادشده و البته مشهور فقها علت آن را جبران ضرر کسی میدانندکه در اشتباهواقعشده است(مصباح الفقاهة،ج 3،صص 235 و 236)."