Abstract:
دهمهپده از آثار مشهور فلسفی، اخلاقی گوتمه بودا، مصلح بزرگ قرن ششم پیش از میلاد مسیح، در کیش هندویی است. باتوجه به اینکه نواحی شرقی ایران، به ویژه بلخ، از خاستگاههای تصوف ایرانی و نزدیکترین محل برخورد دو فرهنگ بودایی و اسلامی به شمار میآمده است، گمان میرود آیین بودایی با پیشینهای هزار ساله بر ذهن و آداب سالکان مسلمان اثر گذاشته باشد. این نوشتار به بررسی آرا و بیان شباهت دیدگاههای بودایی با آراء عارفان مسلمان در بیان منازل سلوک و مقامات عرفانی یادشده در کتب متصوفه میپردازد. شایان ذکر است که در این مقاله مشابهتهای لفظی و لغوی، و نیز مشابهتهای مفهومی و معنایی بحث و بررسی شدهاند. البته ضمن بیان مشابهتهای منازل سلوک، مفاهیم برجستة عرفانی- اخلاقی را نیز در دو فرهنگ بررسی و مقایسه شده است
Machine summary:
"تطبیق منازل سلوک بودایی و برخی مفاهیم«دهمه پده» با دیدگاه عارفان مسلمان دکتر علی فتح اللهی-دکتر قاسم صحرایی استادیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمآباد-استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان چکیده {IBدهمه پده از آثار مشهور فلسفی،اخلاقی گوتمه بودا،مصلح بزرگ قرن ششم پیش از میلاد مسیح،در کیش هندویی است.
)23:0591 nanhsirK nahdaR( {Sما به بیداری روان گردیم و خوش#از ورای پنج و شش تا پنج و ششS} (مولوی 1126/5/1362) {Sشادییی آمد ز بیداریش بیش#که ندیده بود اندر عمر خویشS} (همان1362/5/) {Sکه ز شادی خواست هم فانی شدن#بس مطوق آمد اینجان و بدنS} (همان3090/4/) بودا در جای دیگر میگوید:هوشیاری ایجاد مصونیت میکند و صفتی است از آن خردمندان که به وسیلۀ آن بر ضد غفلت مبارزه میکنند.
)963:0591 nanhsirK nahdaR( امام العارفین علی(ع)نیز در نهج البلاغه ریشۀ گناهان را شهوت میداند:«و ما من معصیة الله شیء إلا یأتی فی شهوة»(نهج البلاغه/خطبه 176) {Sترک شهوتها و لذتها سخاست#هرکه در شهوت فرو شد برنخاستS} (مولوی 1272/2/1362) {Sخشم و شهوت مرد را احول کند#ز استقامت روح را مبدل کندS} (همان333/1/) در دهمهپده به ناپسندی نفس شهوانی به عنوان مانع نیل به نیروانا اشاره شده است: هیچ آتشی چون شهوت و هیچ بدی چون کینه نیست.
)202:0591 nanhsirK nahdaR( {Sدر نهاد آدمی،شهوت چو طشت آتشست#نفس سگ چون پادشاهی و شیاطین لشگرستS} (عطار 1375:749) {Sبعد از آن این نار،نار شهوتست#کاندرو اصل گناه و ذلتست# نار بیرونی به آبی بفسرد#نار شهوت تا به دوزخ میبرد# نار شهوت مینیارامد به آب#زآنک دارد طبع دوزخ در عذابS} (مولوی 3697/1/1362-3699) بودا بر آن است که شهوت،انسان را همچون عنکبوت گرفتار دام خویش میکند."