Abstract:
ادراکات و تصورات متقابلی که گروه ها از یکدیگر دارند یکی از عوامل تعیین کننده در تقویت و یا تضعیف مبانی هویت جمعی است و در چارچوبی کلان در زمره مباحث روان شناسی اجتماعی قرار می گیرد. میزان شناخت و نحوه ادراک افراد یک جامعه از یکدیگر مبنای اصلی تعامل آنها با یکدیگر است. این که ما دیگران را چگونه مورد فهم و ارزیابی قرار می دهیم نقش شایان توجهی در برقراری ارتباط، دوری گزیدن و یا نفی و حتی حذف دیگران دارد. اصولا انسان ها در قبال دیگران همان گونه رفتار می کنند که می اندیشند و متاثر از نقش ذهنیت و جهت گیری های ذهنی خود، چیزهایی را می بینند، که «باید» ببینند ترکیب شناخت ها (اعتقادات و باورها)، احساسات (هیجان ها و عواطف) و آمادگی برای عمل (تمایلات) نسبت به پدیده های معین و دیگران در چگونگی کنش و واکنش ما تاثیر قابل ملاحظه ای دارد. مردم ایران در تجربه طولانی زندگی جمعی خود دارای حافظه تاریخی مشترکی هستند که در آن افتخارات و رنج های مشترک، شکست ها و موفقیت های بزرگ، و به طور کلی یک جغرافیای تاریخی همیشه رقم خورده است. در این میان، نقش ادراکات و تصورات متقابلی که گروه ها از یکدیگر دارند، یکی از عواملی تعیین کننده در تقویت و یا تضعیف مبانی زمینه ها عینی و ذهنی همگرایی و همبستگی ملی می باشد. در شرایط کنونی، تفکرات قالبی و پیشداوری ها در مناسبات بین افراد، طوایف، اقوام و گروه های ایرانی نقش موثری ایفا می کند و فهم دقیق ابعاد و زوایای این مساله می تواند ما را در رفع بسیاری از سوء تفاهم ها و تحکیم مبانی هویت ملی و رفع زمینه های بهره برداری نیروهای بیگانه بیش از پیش یاری کند. در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد با تمرکز بر فهم زمینه های عینی و ذهنی شکل گیری و کاربرد تصورات قالبی و پیشداوری های برآمده از آن، ابعاد و پیامدهای این مساله در ارتباط با هویت ملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش تلاش خواهد شد ضمن تشریح پدیده تصورات قالبی و بهره گیری از نظریه های مختلف برای فهم مساله، رابطه میان احساس تعلق هویتی و میزان تصورات قالبی و پیشداوری از طریق روش پیشمایشی مورد سنجش قرار گیرد.
Machine summary:
"پرسشها و فرضیههای پژوهش نقش سن در شکلگیری و کاربرد تصورات قالبی تا چه میزان است؟پایگاه اقتصادی خانواده و میزان درآمد ماهانۀ افراد تا چه میزان در شکلگیری و کاربرد تصورات قالبی تأثیرگذار است؟میزان تحصیلات والدین تا چه میزان در شکلگیری و کاربرد تصورات قالبی تأثیرگذار است؟احساس پایبندی به فرهنگ،هویت،تاریخ و سرزمین ایران چه تأثیری بر تصورات قالبی دارد؟عضویت در گروههای مختلف هویتی و زمینۀ قومی، چه نقشی در شکلگیری تصورات قالبی دارد؟توجه بیشتر به کدام یک از وجوه هویت (طایفهای،قومی،شهری،ملی،جهانی)در طرح تصورات قالبی دخیل است؟ارتباط با گروههای زبانی،قومی و مذهبی،تا چه حد در کاهش و یا افزایش تصورات قالبی نقش دارد؟ این پژوهش از نوع همبستگی و همخوانی است و بیش از آنکه فرضیههای مورد نظر نویسنده(سوگیریهای پیشینی)قابل اعتبار باشد روابط بین متغیرها،همبستگی بین آنها،نگرشها و تصورات تکمیلکنندگان پرسشنامه ملاک ارزیابی و تحلیل خواهد بود.
روانشناسان اجتماعی معتقدند تصورات قالبی به معنای«تعمیم دربارۀ گروهی از افراد براساس خصیصههایی همانند است که برای همۀ اعضای آن گروه صرف نظر از تفاوت عینی در میان اعضاء به نحوی اجتنابناپذیر مفروض گرفته میشود و قالبیسازی را شناخت برحسب کلیشههای ذهنی میدانند»(آرونسون،2006:58).
این محرکی اساسی است که به واسطۀ آن اعضای گروه آنها به نفع خود و در تعارض با گروههای دیگر عمل میکنند(هوگتون،2009:172)طبق نظریۀ هویت اجتماعی(تاجفل و ترنر){o2o}تعصب و پایبندی درونگروهی،از جایگاه به نسبت عالی اعضای درونگروه حمایت میکند و از طریق آن،هویت اجتماعی برای اعضای درونگروه فراهم میشود و عزت نفس آنها را برآورده میسازد.
puorG sicnarF & rolyaT:kroY weN,sepytoeretS fo noitamrofsnarT dna ecnanetniaM,noitamroF eht ot sehcaorppA desaB-egaugnaL:scimanyD epytoeretS;)8002()sdE(reldeiF sualK dna amihsaK asihihsoY;reteP,gatyerF .
puorG sicnarF & rolyaT dna sserP ygolohcysP:kroY weN,noitanimircsiD dna gnipytoeretS,ecidujerP fo koobdnaH,)dE(nosleN D.
loV,ygolohcysP laicoS deilppA dna cisaB,emaG llabteksaB a gniwolloF sepytoeretS laicaR fo noitamrifnoC lautpecreP eht rof ecnedivE:"pmuJ t'naC neM etihW";)7991(yelraD.
loV,ygolohcysP laicoS dna ytilanosreP fo lanruoJ,sfeileB cipytoeretS fo noisiveR eht ni sessecorP evitingoC;)3891(refinneJ,rekcorC & ecneR,rebeW- ."