Abstract:
... ان «البریء» جریء؛ و ان «الکذب» لا جریه لسیله؛ و ان «الباطل» لا نهار للیله؛ و العقول قاعده _ للتمییز _ بمرصد. ... که «بی گناه» دلیر است؛ و سیل «دروغ» جریان ندارد؛ و شب «باطل» روز ندارد؛ و خردها برای تمییز در کمین نشسته-اند.
Machine summary:
2-نام رساله چیست؟ در نسخههای بهدستآمده نام آن به اختلاف نقل شده است: الف-«رسالة الشیخ فی انتفاء ما نسب إلیه من معارضة القرآن»جوابا عمّا کتبإلیه ابو عبید الجوزجانی فی هذا المعنی(نسخه ف).
بنابراین،عنوان«رسالة إلی صدیق فی إبطال ما نسب إلیه فی الخطب»که درنسخههای«ن»و«ث»آمده است،چون با محتوای رساله کاملا سازگاری دارد،مناسبترین نام برای این رساله است و مصحح در این گزارش آن را انتخاب کردهاست.
جوزجانی این موضوع را به اطلاع ابن سینامیرساند و شیخ الرئیس در جواب نامه به جوزجانی یا به یک فقیه موضوع را این-گونه توضیح میدهد که اصل مسأله سابقه دارد و در همدان قبلا با چنین اقداماتیروبرو بوده است و بعد با بیانی بسیار ادیبانه شیوه آن شخص و آمران او را که بااستفاده از مقدسات دینی به تخریب چهره کسانی چون ابن سینا پرداختهاند برجستهمیکند.
(2)-الرهص:أسفل عرق فی الحائط(تهذیب اللغة،ج 6،ص 110)؛«الرهص»:أسّ الشیء؛الطین الذی یجعل بعضه علیبعض فیبنی به(المعجم الوسیط)؛«الکفر دمصه»نیز مناسب است:الدمص:کل عرق من أعراق الحائط،و الأسفل منه«دهص»(تهذیب اللغة،ج 12،ص 151).
«محطّا»،من حطّ:مکان النزول(المعجم الوسیط) (19)-ف،ق:به/سایر نسخهها:فیه علی معاشرة،کبعر الظّباء و نقط العروس1إذا طلب لظاهرها باطن،و لحاضرها غائب،اعوز إعواز2بیض الأنوق3و زافت4زیافة السّتوق5.
و هذه الخطب قد ضاعت10فیما ضاع من الأسباب،إلاّ أنّ لبعضها نسخا عندالأصحاب،و لابدّ لی11من طلبها و حملها إلی الری12لتعرض علی الأجلّة الذین13سمعوا من ذلک الإنسان عظیم البهتان،حتی إن14کان ما15یرویه16هو ذلک17،نظروا و(1)-ف،ق،ص 1،ص 2:-نبیّنا (2)-ق:صلی اللّه علیه و آله/ص 1،ص 2:علیه الصلاة و السلام (3)-ص 1،ص 2:و فی حکمها/ق:و حکمته (4)-ف:-ما (5)-ش:تعرّف (6)-ن،ث،ف(نسخه بدل):قرار مکین (7)-«تنفّس»:من النّفس:أی تنفّس نسیم الهواء.
«تسحل»،من سحله:قشّره و نحته(المعجم الوسیط) (3)-ص 1:یتففت/ص 2:یتففت(نسخه بدل):ینتفت.
«مشرع»:موردالشاربة(لسان العرب) (11)-ف:الدنس (12)-ص 1،ص 2:الاستطلاق بکل مرض/ش،ق:الاستطلاق فی کل مرض/ن:و الاستطلاق فی کل عرض (13)-ص 1:-فی (14)-ف:-الفاضل أدام اللّه عزّه/ص 2:+الفاضل (15)-ف:فلیفرحنّ/ق:فلیفرجنّ (16)-«الروع»:القلب و الذهن و العقل(المعجم الوسیط) (17)-ش،ص 2:جریة له/ق:جوبة له.