Abstract:
هندوستان به عنوان دومین کشور پرجمعیت جهان با رشد اقتصادی شش درصدی طی سال های پایانی قرن بیستم، به عنوان یک قدرت نوظهور مطرح بوده و پیش بینی می شود تا سال 2025 در جایگاه چهارمین قدرت اقتصادی جهان قرار گیرد. توسعه قدرت نظامی به همراه جهش چشمگیر در قدرت نرم افزاری این کشور به ویژه در صنایع فضایی و ورود به عرصه فناوری هسته ای، جایگاه ویژه ای را در معادلات امنیت منطقه ای و بین الملل برای هند فراهم ساخته است. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب سیاست های کلان نظام و بر اساس سند چشم انداز 1404 به دنبال دستیابی به جایگاه برتر منطقه است . تحولات اخیر منطقه به ویژه موج بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال افریقا از یک سو و تقابل دیرینۀ ایران و امریکا، نگاه ایران به منطقه آسیای جنوب شرقی، نفوذ عمیق امریکا و اسرائیل در منطقه به ویژه در شبه قاره هند و نوع بازی ایران و هند در حوزه های همکاری یا رقابت، عرصه های همگرایی و واگرایی متنوعی ر ا برای این تعاملات دو و چندجانبه فراهم ساخته است. در این مقال تلاش می شود ضمن بررسی عوامل تأثیرگذار بر شکل و محتوای این تعاملات، راهبردهایی در راستای منافع و امنیت ملی ایران ارائه شود.
Machine summary:
"در این راستا شکلگیری ایدهاحداث خط لوله صلح در مسیر ایران،پاکستان و هند از سوی ایران در اوایل دهه1380 گام بزرگی در راستای ایجاد و توسعه همکاری منطقهای جمهوری اسلامی ایراندر جهت نظریه همگرایی در روابط بین الملل و نیز تأمین منافع ملی کشور در این منطقهاز جهان تلقی میشود،زیرا ایران به عنوان یکی از تولیدکنندههای بزرگ انرژی درجهان فرصت خوبی برای برخورداری از این ابزار را در جهت توسعه،همکاریهایبین المللی و با همسایگان در اختیار دارد؛تا جایی که اتصال خط لوله گاز ایران بهپاکستان و هند و در ادامه تا شرق آسیا و رسیدن به چین و در نهایت در منتهی الیه شرقدنیا،میتواند بازارهای هدف را در دست گیرد و با بهرهگیری از ابزار کارآمدی به نامدیپلماسی اقتصادی،ضمن تأمین منافع مالی در مسیر رشد و توسعه براساس آنچه درسند چشمانداز 1404 جمهوری اسلامی ایران آمده است،عمق استراتژیک خود راگسترش دهد.
از سوی دیگر حضور هدفمند،منطقی و فعالانۀ ایران در سازوکار پیمان شانگهایو عبور از وضعیت ناظر در این پیمان و تلاش برای ارتقای سطح عضویت و ورود بهآن سازمان به عنوان عضو رسمی این پیمان سیاسی،اقتصادی و امنیتی و در کنار آنتوسعه همکاریهای همهجانبه با اعضای پیمان شانگهای میتواند زیربنای اولیه برایتوسعه همکاری و همگرایی منطقهای و زیرساختهای اولیه شکلگیری جامعۀ امن ازنوع جوامع امن کثرتگرا را فراهم سازد؛اگرچه در این فرایند مسائل و موضوعاتیهمچون تحریمها،سیاست امریکا در راستای محصورسازی ایران و همچنین روابطرسمی و رو به تزاید هند با امریکا و اسرائیل و نفوذ لابیستهای قدرتمند صهیونیسم در هند،در کنار برخی نقاط ضعف دستگاه دیپلماسی ایران،از موانع اصلی این روندمحسوب میشوند؛با این وجود موضوع انرژی و همکاریهای امنیتی و مقابله باتروریسم بین الملل پتانسیلهای لازم برای تداوم و تعمیق همکاریها را در اختیار دوطرف میگذارد."