مفاهیم و شیوه های اجرای عدالت ترمیمی در لایحه مجازات های اجتماعی جایگزین زندان Journal Article

"مقاله حاضر در ابتدا کلیاتی از عدالت ترمیمی را به‌دست می‌دهد و پس از آن در پی پاسخ به این سوال است که مفاهیم و شیوه‌های اجرای این مدل از عدالت تا چه حد در لایحه مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان مورد توجه قرار گرفته است؟ واژگان کلیدی: عدالت ترمیمی،مشارکت،پاسخ‌گوئی، ضرر و زیان،لایحه مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان مقدمه در پی مطرح گردیدن انتقادها و ایرادهائی نسبت به مدل‌های کلاسیک یا سنتی عدالت کیفری شامل«عدالت سزادهنده»که ناظر به جرم است و«عدالت بازپروانه»که ناظر به بزهکار است(نجفی ابرندآبادی،1382،ص 3)،در دهه‌های اخیر الگوی نوینی با عنوان «عدالت ترمیمی»پیشنهاد گردیده است. »(نجفی ابرندآبادی،1382،ص 22) دکتر مارتین رایت که از پیشگامان و نظریه‌پردازان عدالت ترمیمی و استاد مرکز جرم‌شناسی و تحقیقات حقوقی در دانشگاه شفیلد انگلستان و از اعضای فعال انجمن اروپایی میانجی‌گری کیفری و عدالت ترمیمی می‌باشد،عقیده دارد: «عدالت ترمیمی عدالتی است که تلاش می‌کند بین منافع بزه‌دیده و جامعه و نیاز به بازپذیری اجتماعی بزهکار توازن و تعادل ایجاد نماید و می‌کوشد که ترمیم و بهبود وضعیت بزه‌دیده را تا حد امکان عملی ساخته و در این مسیر تمام اشخاصی را که به نحوی در حادثه مجرمانه نفعی دارند(مانند بزه‌دیده،بزهکار و وابستگاه آنها و نمایندگان جامعه و مقامات عدالت کیفری)به مشارکت فعال و سازنده برای ایجاد چنین توازنی فرا می‌خواند. این الگو از عدالت تلاش دارد حق غصب‌شده طرفهای اصلی متاثر از جرم و به ویژه بزه‌دیده که ممکن است با مراجعه به دستگاه عدالت کیفری مجددا مظلوم واقع گردد را استیفا نماید،به قسمی که تمرکز خود را بر ترمیم ضرر و زیان وی و نیز جامعه به‌عنوان متأثر از جرم قرار داده و پاسخگویی بزهکار و درک و جبران ضرر و زیان وارده توسط وی و نیز مشارکت و مداخله همه دارندگان حق،سهم و نفعی در ارتکاب جرم را خواستار است."