Abstract:
با اشغال ایران در پی جنگ دوم جهانی، اوضاع اقتصادی ایران وضع نا به سامانی یافت. برای حل این مشکل، دکتر آرتور میلسپو، به دعوت دولت ایران و با سمت رئیس کل دارایی، وارد این کشور شد. از مهم ترین مسائلی که وی برای حل آن تلاش نمود، بحران نان بود. بنا به درخواست میلسپو، وزارت خواروبار منحل شد و امور این اداره، زیر نظر وی قرار گرفت. محصول گندم و جو جزء اجناس انحصاری دولت بود. میلسپو این انحصار را شدیدتر کرد و اداره ای به نام «قسمت غله و نان» تاسیس نمود که عهدهدار جمعآوری غله و نظارت بر امور نانواها و توزیع نان و آرد بود. مقالهی حاضر در تلاش است به این سوال اساسی پاسخ دهد که دکتر میلسپو برای رفع بحران نان در سال های 1321 تا 1323 چه اقداماتی انجام داده و نتایج این اقدامات چگونه بوده است؟ در پاسخ به این سوال از منابعی همچون اسناد موجود در سازمان اسناد ملی ایران، آرشیو وزارت امور خارجه ایران، مذاکرات مجلس دوره ی سیزدهم و چهاردهم شورای ملی، روزنامهی اطلاعات و روش توصیف و تحلیل اطلاعات تاریخی،استفاده شده است.
With the occupation of Iran during Second World War، government of Iran invited Arthur Millspaugh، PhD.، as the Administrator - General of Finances. One of the most important of his issues was the crisis of bread. The aim of this article is to answer this main question: What had he done for solving the crisis of bread in 1321-1323 and what were the consequences of his policy? In order to answer these questions، sources such as available documents in National Archive of Iran، Foreign Ministry Archive، 13th and 14th periods of National Council's negotiations and Etela'at Newspaper have been studied in descriptive - analytical. Some of Millspaugh's policies were: the dissolution of the Ministry of Provision، intensification on monopoly of wheat and grain، establishment of an office called "cereal and bread section" which was responsible for collecting cereal، administrating bakers and delivering bread and wheat. This article tries to study and analyze the scale of these policies.
Machine summary:
مقاله ي حاضر در تلاش است به اين سوال اساسي پاسخ دهد کـه دکتر ميلسپو براي رفع بحران نان در سالهاي ١٣٢١ تا ١٣٢٣ چه اقداماتي انجام داد و نتايج اين اقدامات چگونه بوده است ؟ در پاسخ بـه ايـن سـوال، از منـابعي همچون اسناد موجود در سازمان اسناد ملي ايران، آرشـيو وزارت امـور خارجـه ايران، مذاکرات مجلس دورهي سـيزدهم و چهـاردهم شـوراي ملـي ، روزنامـه ي اطلاعات و روش توصيف و تحليل اطلاعات تاريخي استفاده شده است .
علاوه بر اين ، به موجب پيمان اتحاد سه گانه ، کليه ي وسايل حمل و نقل زميني و راه آهن ايران، در اختيار متفقين قرار گرفت ؛ در نتيجه ، خواروبار و از جملـه گنـدم، بـه خوبي انباشت ، تمرکز و توزيع نمي شد و کمبود گندم کـه قسـمت عمـده خـوراک مـردم را تشکيل مي داد در بيشتر نقاط کشور بروز نمود.
بنابراين ، وي در ٦ فروردين ١٣٢٣ (٢٦ مارس ١٩٤٤)، آئين نامه ي دريافت مازاد از کشاورزان را صـادر و در آن تاکيد کرد، به منظور جمع آوري صحيح و مطلوب محصول غله ي سال ١٣٢٣ و براي تأمين نان و توزيع عادلانه ي آن بين مردم، بايد گندم و جو و آرد اين دو، در کليه ي نقـاط کشور به انحصار دولت درآيد و خريد و فروش اجناس مزبور ممنـوع و مسـئوليت آن بـه قسمت غلّه و نان محدود شود.
ـ اسناد وزارت امور خارجه ؛ 20 / 21 اقدامات ميلسپو براي حل بحران نان سالهاي ١٣٢٣ـ١٣٢١ ١٠٣ ـ کارتن ١٢، پوشه ١٤، سند ٣٨، ١٣٢١ هجري شمسي .