Abstract:
میزان برخورداری از عوامل مختلف طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، نابرابری های منطقه ای را ایجاد نموده و یا آن را تشدید می سازد . از بیست و شش نقطه ی شهری استان همدان در سال 1385، شهر همدان حدود 49 درصد و روستا - شهرها یعنی شهرهای کمتر از 25 هزار تن( بیست نقطه ی شهری )، 15 درصدجمعیت شهری را دربرگرفته اند . از طرف دیگر استان همدان دارای دو کلان ناحیه شمالی و جنوبی است که براساس وضعیت نظام شهری در نیمه ی شمالی استان، از چهارده شهر موجود در این حوزه، شهر همدان به تنهایی بیش از 77 درصد از کل جمعیت شهری را دراختیار داشته و در سیزده شهر دیگرفقط 22 درصد از کل جامعه ی شهری ساکن بوده اند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، نقش شهر میانی بزرگ همدان در توسعه ی منطقه ای با استفاده از روش ها و الگوهای کمی به لحاظ متغیرهای جمعیتی، امکانات آموزشی، بهداشتی و فرهنگی و تاثیر آن بر منطقه، مورد ارزشیابی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که این شهر نقش مؤثری در توسعه ی فضایی داشته است. چنان که عمده ی توان های اقتصادی و خدماتی استان در این شهر متمرکز شده است. مهمترین دلایل آن، تعداد کم شهرهای میانی و نیز موقعیت نامناسب آنها در فضای زیر منطقه ای است. بنابراین توسعه و تقویت شهرهای میانی می تواند با عملکرد مطلوب به انسجام توسعه ی فضایی شهرهای منطقه کمک کند.
Machine summary:
از طـرف دیگـر اسـتان همدان دارای دو کلان ناحیه شمالی و جنوبی است کـه براسـاس وضـعیت نظـام شـهری در نیمـه ی شمالی استان، از چهارده شهر موجود در این حوزه، شـهر همـدان بـه تنهـایی بـیش از ٧٧ درصـد از کل جمعیـت شـهری را دراختیـار داشـته و در سـیزده شـهر دیگـرفقط ٢٢ درصـد از کـل جامعـه ی شهری ساکن بوده اند.
بـه طورکلی آنها نقش این شهرها را در کاهش معضلات ناشی از تمرکز بـی رویـه جمعیـت در کـلان شـهرها، مورد تأکید قرار داده اند (محمدزاده تیتکانلو،١٣٨٠: ٨٧-٨٦) جدول شماره (١) : راهکارتقویت شهرهای متوسط در اعلامیه های بین المللی عنوانبیانیه هدفمرتبط دربیانیه راهبردمرتبط دربیانبه راهکار اعلامیه بخارست (1974) توسعه اقتصادیواجتماعی مقابله باآثاررشدبی رویه ایجادشبکه جهانی شهرهایکوچکو متوسط دستورکار٢١ (1992) توسعه پایدار تمرکزهایشهری،بهبودمدیریت سکونتگاههایشهریوروستایی (اسکانپایدار) تشویق توسعه شهرهایمتوسط بیانیه للیدا (1999) حرکت به سویشکلهای پایدارترتوسعه شهری(توسعه پایدارشهری) برقراریتوازندرنظامشهریجهان ایجادشبکه هایتعاونبین شهرهای متوسط وهمبستگی بین المللی بین آنها منبع : (محمدزاده تیتکانلو،١٣٨٠: ٨٧) جایگاه استان همدان در شبکه ی شهری منطقه ی زاگرس براساس پیشنهاد طرح کالبدی ملی ، منطقه ی زاگرس بـه دوازده حـوزهی طـرحریـزی تقـسیم شـده و توسط یک شهر فرا منطقـه ای (کرمانـشاه)، یـک شـهر فـرا منطقـه ای ویـژه (همـدان)، سـه شـهر منطقـه ای (سنندج، ایلام و خرم آباد)، پنج مرکز با اولویت (الیگودرز، بروجرد، ملایر، سقز و اسلامآبـاد غـرب) و یـازده مرکـز فرعـی (دورود، کبودرآهنـگ ، بیجـار، قـروه، اسـدآباد، کنگـاور، نهاونـد، کوهدشـت ، درهشـهر، پـاوه و مریوان) سامان می یابد (طرح کالبدی ملی ایران، ١٣٧٥: ٨١).