Abstract:
هدف این مقاله، معرفی مستند نشانگان حسد از منظر اسلام می باشد. این پژوهش، که از نوع تحقیقات بنیادی است، برای بررسی شاخص ها و نشانه های حسادت و تحلیل روان شناختی آن، اطلاعات به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است؛ یعنی با استفاده از تفاسیر قرآن و کتب روایی، ویژگی های فرد حسود به صورت توصیفی جمع آوری و پس از دسته بندی، تجزیه و تحلیل گردیده است. بدین منظور، این نوشتار پس از تعریف لغوی و اصطلاحی حسادت و تفکیک آن از مفاهیم مشابهی همچون غبطه، منافسه، حسرت، غیرت، غل و نصیحت، به نشانه شناسی حسد با توجه به آیات و روایات می پردازد و با تقسیم نشانه های حسد به سه مولفه شناختی، عاطفی و رفتاری، برای حسادت، سه نشانه شناختی، شش نشانه عاطفی و نه نشانه رفتاری از منابع اسلامی مورد شناسایی قرار می دهد. در پایان راه هایی برای تشخیص موقتی و قطعی حسادت، ارائه گردیده است.
Machine summary:
"327 حسن مصطفوی میگوید: تحقیق این است که حسد از صفات ناپسند بوده و دایما موجب ناراحتی شدید در حاسد میشود، به طوری که از بین رفتن نعمت و متضرر شدن صاحب نعمت را میخواهد، بلکه در اعطا و تدبیر خدای متعال منازعه میکند و راضی به کار خدای متعال نمیشود؛...
یعنی ماهیت و محور اصلی حسادت، آرزو یا تلاش برای از دست رفتن نعمت واقعی یا متوهم دیگری است؛ خواه خودش داشته باشد یا نه و خواه برای خود نیز بخواهد یا نه.
ضمنا منظور از آرزو کردن در تعریف حسد، صرف یک خواست و آرزوی معمولی نیست، بلکه منظور، داشتن میل و خواست شدید برای نابودی امتیاز یک شخص و نیز داشتن تأثری بسیار عمیق از آن امتیاز است؛ یعنی موقع حسد دو قوه شهوت (جذب) و غضب (دفع) برانگیخته میشود.
نتیجه اینکه به نظر ما «حسد حالتی نفسانی است که در اثر تحریک قوه شهوی و غضبی ایجاد میشود و صاحب آن، سلب کمال و نعمت واقعی یا متوهمی را از دیگری آرزو میکند، چه آن نعمت را خود دارا باشد یا نه و چه بخواهد به خودش برسد یا نه.
نتیجهگیری محور اصلی حسادت، آرزو یا تلاش برای از دست رفتن نعمت شخص دیگر است؛ خواه خودش داشته باشد یا نه و خواه برای خود نیز بخواهد یا نه؛ حال اگر بدون آرزوی سلب از دیگران، برای خودش نیز بخواهد «غبطه» است و اگر تلاش کند بدون ضرر زدن به دیگران، خودش را به آنها برساند «منافسه» است."