Abstract:
طرح نمونهگیری طبقهبندیشده در بسیاری از آمارگیریهای نمونهای مورد استفاده قرار میگیرد. روشی که از دیرباز برای طبقهبندی عناصر چارچوب به کار برده میشود، روش طبقهبندی دالینیوس-هاجز است که بهشکلی قوی به توزیع جامعه وابسته است. در این مقاله به بررسی فرضیات روش طبقهبندی دالینیوس-هاجز پرداخته، روش خوشهبندی فازی را بهعنوان یکی از روشهایی که فرضهای محدودکننده روی توزیع جامعه ندارد با روش دالینیوس-هاجز مقایسه میکنیم. نتایج بررسیها در این مقاله نشان میدهد که روش خوشهبندی فازی در دادههای چوله روشی کاراتر است که میتواند در طرحهای آمارگیری مرکز آمار ایران به کار برده شود.
Stratified sampling design is used in many different sampling surveys. The method which has being used since many years for stratifying frame members is Dalenius-Hodges stratification method which strongly depends on the distribution of data. This paper contains a study of the former method and Fuzzy clustering method as a method that does not impose any constraint on the distribution of data. Moreover، a comparison between these two methods is considered.
As a result، the conclusions of the study shows that in skewed data Fuzzy clustering method is more efficient than the Dalenius-Hodges Stratification method for skewed data and it can be used in surveys at Statistical Center of Iran (SCI).
Machine summary:
برای مقایسهی روشهای طبقهبندی دالینیوس-هاجز با خوشهبندی فازی دو گروه ازدادهها مورد استفاده قرار گرفت.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود)برای مقایسهی روشهای طبقهبندی از سه معیار متفاوت استفاده شده است: آ)عدم تجانسها:در هریک از طبقههای ساخته شده،میانگین معیار عدم تجانساعضای آن طبقه محاسبه شده است و همچنین میانگین معیار عدم تجانس برایتمام اعضای هریک از جامعههای مورد بررسی نیز برای مقایسهی کلی بهکار رفتهاست.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)همانطور که در جدول 1 مشاهده میشود،مقدار میانگین انحراف استاندارد درونطبقهها برای طبقهبندی حاصل از روش فازی در همهی دادهها از روش دالینیوس-هاجزکمتر است.
این مقدار در مورد همهی انواع دادهها برای روش دالینیوس-هاجز بسیار کوچکتر از مقدار حاصل از روش فازی است.
همانطورکه مشاهده میشود برای دادههای با چولگی بالاتر(6/5 و 15 و 21)در همهی طبقههاعدم تجانس روش طبقهبندی دالینیوس-هاجز بیش از روش فازی است بهطوری که به جزبرای 2 طبقه،در سایر طبقهها این تفاوت تقریبا بیش از 2 برابر است و در یک مورد به 8برابر هم رسیده است.
جدول 3 برآورد واریانس دو روش برای برآورد صفت مجموع و همچنین کارایی روشخوشهبندی فازی نسبت به طبقهبندی دالینیوس-هاجز را نشان میدهد.
با توجه به اینکهمرکز آمار ایران در عمل با آمارگیری از جوامعی مواجه است که چوله هستند(بهطور مثالمتغیرهای مربوط به طرحهای کشاورزی که در چارچوب نمونهگیری نیز در دسترس بوده،عمدتا به عنوان متغیر طبقهبندی مورد استفاده قرار میگیرند)و همچنین با استفاده ازنرمافزارهای آماری در دسترس،بهرهگیری از روشهای مختلف خوشهبندی امکانپذیراست،پیشنهاد میشود در طرحهای نمونهگیری طبقهبندی شده در صورت امکان ازروشهایی استفاده شود که فرضهای محدودکننده بر توزیع دادهها نداشته باشند.