تبیینی از صنع و ابداع / معرفی کوتاه کتاب صنع و ابداع: شرحی بر نمط پنجم اشارات و تنبیهات Introduction and review

"اما آنچه در برخورد با متن‌های فلسفی،آن هم متن‌های کلاسیک دشواری نظیر اشارات بسیار لازم و ضروری است،دست‌یابی به ضرورت آن بحث و جایگاه آن است؛اینکه این بحث گره از کدامین مشکل می‌گشاید و علت طرح این مبحث چیست؟استاد بهشتی،با تیزبینی فوق‌العاده،هم در جلساتی که تشکیل می‌دادند و در آن متون کلاسیک را تعلیم می‌دادند و هم در کتاب صنع و ابداع بدین امر مهم پرداخته است؛توضیح کامل و تبیین صحیح جایگاه یک مبحث و ضرورت طرح آن،در فهم خود مبحث، ضرورت فراوان دارد. به هر روی از آنجا که در این مقال کوشش در معرفی و بررسی شرح نمط ششم اشارات به قلم دانشمند تحریر دکتر احمد بهشتی است،عنان قلم از بیان جزئیات تاریخچۀ شروح و حواشی اشارات و مختصات آن درکشیده و نقدها و اشکال‌ها را به کناری می‌نهیم و بدان جانب مایل می‌شویم که این شارح دانشمند در اثر خویش چه کرده و شیخ را چگونه به سخن درآورده است. شارح دانشمند این اثر به عکس کسانی چون فخر رازی از ابن سینا مطالبۀ آن را ندارد که در هر فصل جمیع مدعیات خود را مستقلا مستدل کند و در جایی که بیان شیخ فاقد دلیل است به دیگر مواضع آثار وی ارجاع می‌دهد. برای نمونه در بحث از آخرین فصل این نمط هرچند شارح متوجه این مطلب است که سخنان شیخ دربارۀ هیولا و صورت و نفوس گزارش‌هایی فاقد دلیل است،با این همه وی را متهم نمی‌کند و با توجه به سخنان وی در دیگر مواضع آثار او را معذور می‌دارد."