Abstract:
چکیده مشاهده متن [PDF 663KB] الگوهای فشار سطوح بالای جو، شرایط جوی سطح زمین را کنترل می کنند. شناسایی این الگوها در سطح منطقه ای برای بررسی رفتار پارامترهای سطحی، تغییرات و پیش بینی ضروری می باشد. به منظور شناسایی الگوهای فشار کنترل کننده ی اقلیم ایران در دوره ی سرد سال، داده های روزانه ارتفاعی سطح 500 هکتوپاسکال با تلاقی های 5/2درجه در محدوده ی 10-70 شمالی و 10-80 شرقی از مرکز ملی پیش بینی محیطی (NCEP) برای دوره ی 2010-1948استفاده شده است. مراکز فعالیت یا کانون های کنترل کننده ی اقلیم ایران با روش تحلیل مولفه های عمده(PCA) تعیین شده اند. هرکدام از مراکز فعالیت با الگوی فشار خاصی، اقلیم ایران را کنترل می کنند. نتایج نشان می دهد که هشت مرکز کنترل کننده، اقلیم ایران در دوره ی سرد سال را تحت تاثیر قرار می دهند. سیبری شمالی، مهم ترین مرکز کنترل کننده ی اقلیم ایران می باشد. بیش تر مراکز فعالیت در شمال و فقط مونسون پاکستان در جنوب ایران قرار دارد. عمدتا الگوهای فشار نصف النهاری، با پدیده های مانع و سردچال همراه است. تراف های عمیق و ریج های قوی، پدیده ی عمده بادهای غربی در ایران می باشند.
Machine summary:
این شاخص کـه بـه آفریقـای 1- Noise 2- Empirical Orthogonal Function ٣- Principal Component Analysis 4- Mode of Variability 5- Lag correlation شمالی -آسیای غربی (NA-WA) معروف است ، یکی از شاخص های پیونـد از دور بـرای مطالعـه ی تغییرات بارندگی در شرق مدیترانه می باشد(٢٠٠٣,et al &Paz ).
علیجـانی ، بـه منظـور مطالعـه ی تغییرات الگوهـای فشـار ایـران و خاورمیانـه بـا اسـتفاده از داده هـای ماهانـه ارتفـاعی سـطح ٥٠٠ هکتوپاسکال ، پنج کانون عمده ی فعالیت شناسایی کرده و نشان داده است که این مراکز به ترتیـب در محدوده سیبری ، خلیج فارس ، شرق مدیترانه ، شمال دریای سیاه و شمال دریای خزر اسـتقرار دارنـد( علیجانی ١٣٨١و٢٠٠٢،١٣٧٨ ,Alijani).
آن چنانکه در فـاز مثبـت عامل چهارم (fppc٤) محور اریب تراف باد غربی از مدیترانه مرکزی عبور می کند، که احتمالا سـیکلون هـای شمال مدیترانه فعال می شوند و ایران در جلوی تراف و توده های هوا از مدیترانه وارد مـی شـوند، امـا در فـاز منفی مانع روی آناتولی و محور فراز در شمال آن قرار دارد و هم زمان فراز کم عمق دیگری در مرکز ایـران و محور تراف کم عمق در دریای احمر و آفریقا مشهود است .
اما در الگوی فشار فاز منفی ، مانع روی جنوب اروپا و سردچال در شمال آسیا قرار دارد و در جلوی فراز قوی بادهای غربی توده های هوای سرد و خشک عرض های شمالی و قطبی به ایران و مدیترانه شرقی وارد می شود و احتمالا سـیکلون هـای مدیترانه فعال می شوند.