Abstract:
در بررسی معناشناختی در آثار ملاصدرا، مفهوم ایمان با شبکه گسترده ای از مفاهیم مرتبط است. مهمترین این مفاهیم، علم است. ملاصدرا علم را به اقسام شرعی و عقلی، دراستی و وراثتی، و مکاشفه ای و معامله ای تقسیم می کند. علم حقیقی از نظر وی، علم شرعی و عقلی، وراثتی و مکاشفه-ای است. این علم در اکثر مواضع در آثار ملاصدرا معادل ایمان دانسته شده است. او دلایلی نقلی، عقلی و لغوی بر این مدعا اقامه می کند. با این حال، در عبارات وی علم گاهی شرط ایمان و گاهی شطر آن است. گاه ایمان شرط علم است و گاه علم و ایمان دو مقوله کاملا متباینند. معرفت از نظر برخی مغایر علم است اما ملاصدرا آنرا مرادف علم می داند. بدین ترتیب مفاهیم کفر و جهل در آثار وی به عنوان مفاهیم مقابل ایمان به کار می-روند. کفر گاه معادل جهل و گاه شدیدترین مرتبه آن است. این شبکه مفهومی را می توان با توجه به دیدگاه ملاصدرا درباره نقش قوه عاقله در ایمان تبیین کرد. قوت عاقله علت ایمان، علم و معرفت است و ضعف عاقله علت جهل و کفر. در بینش او سایر قوای انسان مانند واهمه نیز در ایمان و کفر نقش دارند.
Semantic studding in Mulla Sadra’s works، the concept of faith has a vast network relation to other concepts. One of the most important concepts is knowledge. Mulla has divided the knowledge to legal and rational، adventitious and hereditary، and apocalyptic and the transactional forms. In his view، the real knowledge is the legal rational، hereditary and apocalyptic knowledge. This knowledge has been considered equivalent of faith in many positions in Mulla Sadra works. He has advanced traditional، rational and literal evidences for this claim. However، in his statement we can see sometimes that the knowledge is regarded as a condition of faith and sometimes as its part. Sometimes faith is the condition of the knowledge and sometimes they are quite opposite of each other. Some believe that the cognition different from the knowledge، but Mulla Sadra regards it as equivalent of the knowledge. Thus، the concepts of disbelief and ignorance are used in his works as opposite of the faith. The infidelity is sometimes equivalent of ignorance and sometimes is its toughest degree. This conceptual network can be explained according to the view of Mulla Sadra about the role of intellectual faculty in faith. The strengths of intellectuality is the cause of the faith، knowledge and cognition، and the weakness of intellectuality is the cause of ignorance and unbelief. In his view، other human faculties such as faculty of estimation have also some role in faith and unbelief.
Machine summary:
"از نظر او شکی نیست که علم به حق تعالی و صفات و افعال و کتب و رسل و روز قیامت همان ایمان است، اما اظهار میکند که شاید بتوان ایمان را معادل مطلق علوم حقه دانست بدون آنکه متعلقات آن را محدود کرد (همو، 1366: 6/179).
او در بحث از ایمان در آیة ( إن الذین آمنوا والذین هادوا والنصاری والصابئین من آمن بالله والیوم الآخر وعمل صالحا فلهم أجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون( (بقره/ 62) پس از بحث دربارة اختلافنظرها دربارة معنای ایمان در ( الذین آمنوا( و ( من آمن( میگوید: و نظر صحیحتر آن است که معنای ایمان در مورد نخست [الذین آمنوا] ایمان ظاهری معروف بین امت باشد و معنای ایمان در مورد دوم [من آمن] همان ایمان حقیقی باشد که عبارت است از عرفان وحدانیت خدا و صفات الهی و افعال محکم او و شناخت روز قیامت و حقیقت رجوع اشیا به سوی خدا و حشر انسان در جهان دیگر که همة این امور را به یقین و تحقیق بشناسد (همو، 1366: 3/453)."