خلاصه ماشینی:
اما اگر اکنون وضع متکلم و مستمع چنانکه بود نیست، موضوع سخن سعدی همچنان تازه و مناسب است، زیرا از این گفتگو غرضی جز این در میان نیست که ملتی را که از دیرباز با شما آشنایی ها دارد بهتر بشناسید، و روابطی که همیشه ایران را به ملت های عرب از یک سو و به ملت های اروپایی از سوی دیگر می پیوسته است محکم تر شود.
از جانب دیگر بیان کردن نکته های مهم تاریخ و اندیشه و ادبیات و هنر ملتی که نزدیک به سه هزار سال بر او گذشته است کار آسانی نیست، خاصه که در طی این زندگانی دراز این همه فراز و نشیب دیده و تاریخ اندیشه و هنرش داستان تأثیرهای متقابل و داد و ستد دائم با همة ملت ها از چین تا یونان باشد.
این نکته ها و بسا قرائن دیگر نشان می دهد که روان ایران هچنان بیدار و هشیار مانده بود و همین امر اشکانیان را کمک کرد تا جنگجویان بزرگ رومی را از مرزهای خود برانند و ولایت های غربی کشور را از تسلط ایشان حفظ کنند.
اما ایران اشکانی، علاوه بر دفاع در مقابل روم، گرفتار هجوم پیاپی بیابان گردان شمالی نیز بود که بعضی از دشت های شمال شرقی و بعضی دیگر از گذرگاه های جبال قفقاز به کشور (به تصوير صفحه مراجعه شود)ایشان می تاختند.
اگرچه شاه جوان صفوی در همة جنگ های خود با عثمانیان کامیاب نشد، اما سرانجام توفیق یافت که سلسلة شاهان صفوی را تأسیس کند و این سلسله تا دو قرن بر ایران سلطنت کرد.