چکیده:
بافت اجتماعی و موزاییکی عراق به گونه ای است که آن را از کشورهای مختلف متاثر می سازد و همچنین بازیگران منطقه ای مختلف در قبال تحولات عراق، منافع ملی و امنیتی بسیاری دارند. سنی های عراق با جهان عرب پیوند قومی دارند، ولی شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می دهند، ذهنیت تاریخی مناسبی از جهان عرب ندارند و بیشتر با ایران احساس پیوند می کنند. کردها نیز به عنوان یک اقلیت با کردهای ایران، ترکیه و سوریه در ارتباط هستند و با آنها هم آوایی دارند. این بافت اجتماعی، عراق را به عرصه ای برای حضور، پیوند و نقش آفرینی بازیگران منطقه ای تبدیل می کند. در این میان، ایران و عربستان سعودی اصلی ترین بازیگران منطقه ای محسوب می شوند که منافع عمده در قبال عراق دارند و همچنین از توانمندی بالایی برای تاثیرگذاری در عراق برخوردارند. در گذشته و در دوره بعث، به علت نوع نظام سیاسی عراق و حاکمیت اقتدارگرایانه، امکان تاثیرگذاری فزاینده بیرونی بر گروه های عراقی و پیوند با آنها در حد پایینی بود، اما در دوره اخیر این امکان بسیار افزایش یافته است. این مقاله سعی در شناختن عوامل تاثیرگذار بر سیاست خارجی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در عراق دارد. به همین منظور پس از انتخاب سه متغیر مهم در سیاست خارجی دو کشور ایران و عربستان در عراق شامل؛ موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی دو کشور ایران و عربستان، روابط دو کشور با قدرت های فرامنطقه ای و ایدئولوژی سیاسی دو کشور، به مقایسه سیاست خارجی این دو کشور در عراق می پردازد.
Iraq’s social fabric and geographic mosaic distinguish it from many other countries. Regional actors also have divergent national and security interests towards the Iraqi developments. Iraqi Sunnis have ethnic ties with the Arab World، but the Shia who constitute the majority of Iraqi population do not possess a favorable historical mentality towards the Arab World; for this reason، they feel more connected to Iran. As a minority group، the Kurds have also relations with Iran، Turkey and Syria. Iran and Saudi Arabia are the major regional actors in the Iraqi scene، which have vested interests in Iraq and large capability for exerting influence in the country. Under the Ba’athist rule، given the authoritarian nature of the Iraqi political system، there was little possibility for influencing the Iraqi groups from the outside، but in the current period، this possibility is high. This paper seeks to identify the factors influencing the foreign policies pursued by the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia towards Iraq. For this reason، after three important variables in the foreign policies of these two states including geopolitical and geo-economic location of Iran and Saudi Arabia، the two countries’ relations with the trans-regional powers and their political ideologies are examined، their foreign policies towards Iraq will be compared.
خلاصه ماشینی:
"چه در زمان شاه و چه در زمان جمهوری اسلامی و در زمانی که صدام در عراق حاکم بود،ایران و عراق دارای اختلافات یکسانی بودند؛چرا که مساحت وسیع ایران که یکی از عناصر جغرافیایی مؤثر بر سیاست خارجی این کشور میباشد، معضل و مشکلات مرزی فراوانی را برای عراق به وجود آورده است؛مثال بارز این مقوله،اختلاف در مورد حاکمیت بر اروندرود میان ایران و عراق بود که کماکان نیز لاینحل باقی مانده است.
علاوهبر این،در دو دهه گذشته،به علت تحریمهای سازمان ملل بسیاری از ذخایر نفت عراق دست نخورده باقی مانده است،به همین دلیل ممکن است عراق به دستگاه پخش عمده در بازار جهانی نفت تبدیل شود و این مساله منجر به کاهش اتکای ایالات متحده به عربستان سعودی برای تنظیم بازار نفت شود و این امر ممکن است روابط نزدیک بین دو کشور آمریکا و عربستان را تهدید کند.
تهاجم عراق به کویت در اوت 1990،تنها دو سال پس از آتشبس میان ایران و عراق،باعث شد که عربستان سعودی این اقدام عراق را تهدید مستقیم و موازی بای امنیت خود محسوب کند و در همین راستان بود که از ایالات متحده برای گسیل نیروهای نظامی و مقابله با تهدید جدی تقاضای کمک کرد."