چکیده:
نظام آموزش و پرورش یکی از ارکان مهم جوامع به شمار میآیند که در راستای اهداف آن حرکت میکند و با توجه به موقعیت جامعه این نظام مسیر پیشرفت و ترقی یا سقوط و انحطاط را طی میکند. در عصر صفوی نیز به دنبال برقرای حکومت شیعه اثنیعشری و برقراری آرامش نسبی (به ویژه در عصر شاه عباس اول) نظام آموزشی مسیر پیشرفت و ترقی را در پیش گرفت. هر چند که در این دوره نظام آموزش به تعلیمات دینی توجه بیشتری داشت و از همان ابتدای تشکیل حکومت صفوی بود که برای پیشبرد مقاصد مذهبی شاهان صفوی عدهای از علمای جبل عامل به ایران دعوت شدند تا ضمن تعیین قوانین فقهی و مذهبی، به گسترش تشیع از طریق آموزشهای دینی اقدام کنند. در این دوره مناصب مهمی در ارتباط با نظام آموزش و پرورش پدید آمد که یکی از آنان منصب مدرس بود. منصب «مدرس» یکی از مناصب کلیدی و مهم در نظام آموزشی ایران عصر صفوی بود که از اعتبار و جایگاه خاصی در جامعه عصر صفوی برخوردار بود. در این پژوهش سعی شده تا ضمن بررسی وضعیت کلی نظام آموزش ایران عصر صفوی، به مطالعه منصب مدرس در درون این نظام و مسایل مربوط به آن از قبیل شرایط مدرس، وظایف او و امتیازات این منصب اشاره شود.
خلاصه ماشینی:
"و در سایه توجهاتی که به مکانهای آموزشی میشد نظام آموزشی عصر صفوی که بیشتر جنبه دینی داشت پیشرفتهای فراوانی پیدا کرد به صورتی که توجه سیاحان اروپایی را به خود جلب کرد، به عنوان نمونه آدام الئاریوس در این زمینه مینویسد: «در ایران و مخصوصا در شهرها کمتر ایرانی را میتوان یافت که به خواندن و نوشتن آشنا نباشد و علت هم آن است که آنها در سنین کودکی، خیلی زود به مکتب و مدرسه فرستاده میشوند.
مورد دیگری که با کمک آن میتوان به این نتیجه دست یافت که مدارس از نظر مقام علمی در سطح بالاتری نسبت به مکتب قرار داشتهاند نوشته اولئاریوس است که مینویسد: برای فراگرفتن علوم مختلف در گوشه و کنار ایران دانشگاههایی وجود دارند که آنها را مدرسه می نامند و معلمینی را که در آنها تدریس می کنند، مدرس میگویند(اولئاریوس:679،1369).
باتوجه به منابع این دوره می توان سلسله مراتب نظام آموزشی عصر صفوی را چنین ارائه داد: 1- شاه: از آن جایی که شاه از یک سو در رأس تمام امور کشور قرار داشت و از سوی دیگر متولی و بانی اکثر اماکن آموزشی بود میتوان گفت که او در رأس هرم نظام آموزشی ایران قرار داشته است تا جایی که شاردن از انتخاب مدیر و معلم در مدارس."