چکیده:
ضرورت شکلگیری فرهنگ دینی زمینهساز ظهور و تربیت منتظران واقعی حضرت ولیعصر(، ذهن را به سوی، نظام آموزش عمومی _ که از جمله مهمترین و اصلیترین نهادهای تربیتی جامعه است _ رهنمون میسازد. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان توجه به مؤلفههای مهدویت در محتوای برنامۀ درسی دورۀ متوسطۀ ایران است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و رویکرد آن کاربردی است. جامعۀ آماری این نوشتار، کتابهای درسی دورۀ متوسطه است که در سال 1392 چاپ شده و چهار عنوان دین و زندگی، ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی و تاریخ انقلاب اسلامی با 10 جلد به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفتهاند. ابزار اندازهگیری، چکلیست تحلیل محتوای محقق بوده و نتایج پژوهش با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتهاند. عمدهترین نتایج، بیانگر آن است که: 1. در مجموع 2551بار به محورها و مؤلفههای مفهومی مرتبط با مهدویت توجه شده که میزان آن در کتابهای دین و زندگی، ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی و تاریخ انقلاب اسلامی دورۀ متوسطه، به ترتیب 1249، 785، 325 و 192 مرتبه است؛ 2. به محورها و مؤلفههای مهدویت در هر یک از کتابها به میزان متفاوتی توجه شده است؛ 3. در بین کتابهای بررسی شده، کتاب دین و زندگی اول متوسطه با 345 مورد یا 5/13 درصد، بیشترین توجه و کتاب ادبیات فارسی دوم متوسطه با 170 مورد یا 7/6 درصد، کمترین توجه را به مفاهیم مرتبط با مهدویت داشتهاند.
Formation of religious culture and education is necessary to pave the way for the emergence of Hazrat Imam Mahdi. To achieve such a culture، the public education system as the most immediate educational institutions receive utmost impotance in training the (pious) people who really await him. This study aims to evaluate the content of the curriculum in secondary schools of Iran to see if they suit the components of the messianic message. The research design is a descriptive content analysis with an applied approach. Statistical sample of this paper is the secondary school textbooks published in 1392، and four titles of books، Religion and Life، Persian Literature ، Social studies and History of the Islamic Revolution in 10 volumes were purposefully sampled . Measurement tools have been the researcher's checklists of content analysis and the results of the research have been analyzed using descriptive statistics. The main results indicate that : 1. A total of 2551 times the main issues and related components in the messianic sense are mentioned in those books. Considering the amount if suhc mention، the secondary school books on Religion and Life، Persian literature ، Social studies and History of the Islamic Revolution have respective mention of 1249 ، 785 ، 325 and the 192 times. 2. Each book has given different amounts of attention to the princliples of Messianism or Mahdism in its components. 3. Among the books reviewed، the book of Religion and Life in junior high school with 345 times comes first with 13 % of total mention، as the most attention ، and the last is Persian literature book with 170 mentions or 7.6 per cent ، as the lowest note to the related concepts of messianism.
خلاصه ماشینی:
"ابزار اندازهگیری ابزار گردآوری دادهها، چکلیست تحلیل محتوای کتابهای درسی محقق ساخته بوده که به منظور ساخت آن، ابتدا نتایج پژوهشهای پیشین درباره مهدویت و همچنین متون مطرح و موجود درباره مهدویت همچون جلد 13 بحارالانوار (مجلسی، 1403)، چهرههای درخشان چهارده معصوم (حسینی دشتی، 1384)، الغیبة (نعمانی، 1376)، میزان الحکمة (محمدی ریشهری، 1379) احتجاج (طبرسی، 1413) و جلد اول کمال الدین (صدوق، 1380) به منظور دستیابی به محورها و مؤلفههای مفهومی مرتبط با موضوع مطالعه و بررسی شده که نتایج این بررسی با پنج محور و 56 مؤلفه مفهومی در جدول شماره یک آورده شده است.
میزان توجه کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطهبه مفاهیم و محورهای مهدویت نسبت به کل واحدهای ضبط شمارش شده نتایج سؤال سوم پژوهش: به چه میزان در محتوای کتاب درسی تاریخ معاصر ایران و ضمیمه آن (بیداری اسلامی) به محورها و مؤلفههای مهدویت توجه شده است؟ بر اساس نتایج جدولهای شماره پنج، شش و هفت و نمودارهای شماره چهار، پنج و شش: مجموع فراوانی مؤلفههای تحلیل شده در کتاب تاریخ معاصر ایران و ضمیمه آن (بیداری اسلامی) متوسطه 325 مورد است که برابر با 7/12 درصد از کل فراوانیهای تحلیل شده است.
میزان توجه کتاب درسی تاریخ معاصر ایران و ضمیمه آنبه مفاهیم و محورهای مهدویت نسبت به کل واحدهای ضبط شمارش شده نتایج سؤال چهارم پژوهش: به چه میزان در محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی به محورها و مؤلفههای مهدویت توجه شده است؟ بر اساس نتایج جدولهای شماره پنج، شش و هفت و نمودارهای شماره چهار، پنج و شش: مجموع فراوانی مؤلفههای تحلیل شده در کتاب مطالعات اجتماعی پایه اول متوسطه 192 مورد است که برابر با 5/7 درصد از کل فراوانیهای تحلیل شده است."