چکیده:
شناخت وضعیت موجود مناطق از لحاظ شاخص¬های توسعه و مقایسه آنها با یکدیگر، اولین مرحله در برنامه¬ریزی¬های منطقه¬ای و ایجاد تعادل و تامین عدالت اجتماعی بین مناطق بشمار می¬رود. هدف از تحریر این مقاله، تعیین درجه توسعه¬یافتگی شهرستان¬های استان همدان و تحلیل نابرابری¬های منطقه¬ای در این استان می¬باشد. روش پژوهش، توصیفی– تحلیلی است. شاخص¬های مورد بررسی متشکل از 39 شاخص، شامل شاخص¬های بهداشتی– درمانی، آموزشی، فرهنگی– اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، کالبدی و زیربنایی می¬باشد. جهت تعیین درجه توسعه¬یافتگی شهرستان¬ها، از مدل¬های تاکسونومی عددی، موریس و امتیاز استاندارد شده استفاده شده است. هم¬چنین با استفاده از روش تحلیل خوشه¬ای، شهرستان¬های استان از نظر سطح توسعه¬یافتگی، در 3 گروه همگن طبقه¬بندی شدند. در این راستا برای تجزیه و تحلیل داده¬ها، از نرم¬افزارهایSPSS ، Excel و برای ترسیم نقشه¬ی سطوح برخورداری شهرستان¬ها از نرم¬افزار10 Arc GIS استفاده شده است. نتیجه¬ی حاصل از پژوهش نشان داد که: شهرستان همدان به عنوان برخوردارترین و شهرستان کبودرآهنگ در دو تکنیک امتیاز استاندارد شده و موریس و شهرستان فامنین در تکنیک تاکسونومی به عنوان محروم¬ترین شهرستان¬های استان می¬باشند. هم-چنین نتایج سطح¬بندی مناطق نشان می¬دهد که: الگوی حاکم بر ساختار فضایی استان همدان، الگوی مرکز- پیرامون می¬باشد، که این مسئله لزوم توجه به برنامه¬ریزی منطقه¬ای را ضرورت می¬بخشد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش ، بـه بررسـی شـاخص هـای زیربنـایی، اجتماعی - اقتصادی ، آموزشی و فرهنگی و بهداشتی - درمانی پرداخته و به این منظور تکنیک های تاکسونومی عـددی ، مـوریس ، امتیاز استاندارد شده و تحلیل خوشه ای را به کار گرفته ، تا به شناخت و بیـان وضـعیت موجـود توسـعه یـافتگی و تفـاوت هـای ناحیه ای در بین شهرستان های گوناگون استان همدان نایل آید.
در این مقاله ، برای س ، تکنیک امتیاز استاندارد شـده ، تاکسـونومی و تحلیـل خوشـه ای اری ١٣٨٩ تعدادی شاخص انتخاب گردیده است ، اما با توجه به این ای توسعه صنعتی اندک بود، به همین تعداد اندک بسنده گردیده شماره ١ عبارتند از: نجش سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان ٢٠.
جدول ٢- مشخصات عمومی شهرستان های استان همدان بر اساس تقسیمات کشوری شهرستان ها تعداد بخش تعداد شهر تعداد دهستان اسدآباد 2 1 6 بهار 3 3 6 تویسرکان 2 3 7 رزن 3 3 7 فامنین 2 1 4 کبودرآهنگ 3 3 10 ملایر 4 5 15 نهاوند 4 4 9 همدان 2 4 9 مأخذ : مرکز آمار ایران ، سالنامه آماری استان همدان ، ١٣٨٩ / شکل ١- موقعیت سیاسی- جغرافیایی شهرستان های استان همدان تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش : سطح بندی شهرستان های استان براساس تکنیک تاکسونومی عددی : نتایج حاصل از اجرای تحلیل تاکسونومی عددی بر روی داده ها و شاخص های مطالعاتی در جدول شماره ٣ خلاصـه شـده است .