چکیده:
روابط نزدیک و تنگاتنگ ایران و هند در طول تاریخ، زمینه ساز تعاملات بسیاری میان این دو ملت بوده است و مسافرت ها و مهاجرت های فراوانی را بین ساکنان این دو سرزمین موجب شده است. از مهمترین این مهاجرت ها، مهاجرت گسترده ی دانشمندان، هنرمندان، ادیبان و سایر اقشار ایرانی عصر صفویه است. در باب چرایی این مهاجرت، بحث های بسیاری شده و نظرات گوناگونی مطرح گردیده است: تعصبات مذهبی شاهان صفویه، توجه گورکانیان هند به زبان و ادب پارسی و صله های گران آنان از مهمترین عوامل این مهاجرت ها و مسافرت ها دانسته شده است. کندوکاو در شعر صائب از این منظر نشان می دهد انگیزه این کوچیدن ها در مورد افراد مختلف، متفاوت بوده است. در واقع فراهم آمدن زمینه ی مسافرت های برون مرزی در روزگار صفویان به دلیل سیاست های خارجی پادشاهان این عصر، بویژه شاه عباس، افراد بی شماری را با انگیزه های گوناگون به سوی هند کشانده است که در مورد صائب، ناخرسندی از شرایط اجتماعی و انحطاط اخلاقی عصر صفویه، غرابت سبک شعر او، جستجوی مستمعی سخندان و سخن شناس و جستجوی سرزمینی که آزادی اندیشه و گرایشات عارفانه را برتابد، قابل ذکرند.
Iran and India’s close-set relations throughoutthe history have provided a background for a lot of interactions between the two nations and have caused lots of emigrations and travels between them.The vast emigration of scientists، artists and literati and other Iranian groups of the Safavid Age to India is of the most important emigrations to this vast land، and there have been many theories suggested about its causes among which we can mention the following: the religious prejudices of the Safavid kings، the Indian Gurkani’s attention towards the Persian language and literature in that time، and finally numerous prizes given by these kings to the poets and artists.A survey on Saeb’s poetry from this point of view shows that the reasons for these emigrations have been different for different individuals. As a matter of fact، the ground provided for foreign travels in the Safavid Age due to the foreign policies of the kings of that age، especially kingAbbas،encouraged many poets to go to India with different motives، and as to Saeb، his motives were religious teachings، benefiting from the spiritual advantages of the travel، dissatisfaction with the social circumstances and moral decadence of The Safavid Age، oddness of the style of his poetry، trying to find eloquent audiences، and finally looking for a territory that tolerated the freedom of thought and mystical tendencies.
خلاصه ماشینی:
دکتريحيي کاردگر* دانشيار گروه زبان وادبيات فارسي دانشگاه قم دکتربهاء الدين اسکندري ** استاديار گروه زبان وادبيات فارسي دانشگاه قم 1 انگيزه هاي سفر به هند در آيينه ي شعر صائب چکيده روابط نزديک و تنگاتنگ ايران و هند در طول تاريخ ، زمينه ساز تعاملات بسياري ميان اين دو ملت بوده است و مسافرت ها و مهاجرت هاي فراواني را بين ساکنان اين دو سرزمين موجب شده است .
پيش از پرداختن به علل و انگيزه هاي سفر به هند در آيينه ي شعر صائب ، خلاصه اي از دلايلي که محققان در اين زمينه نقل کرده اند، ذکر مي شود و سپس با مراجعه به ديوان صائب در باب صحت و سقم اين دلايل گفتگو خواهد شد: ١- تعصبات مذهبي پادشاهان صفوي که عقايد و انديشه هاي گوناگون مذهبي را برنمي تافتند و از اين روي، دارندگان گرايشات مذهبي غير شيعي در قلمرو پادشاهي صفويه ، چندان آرامش و امنيتي نداشتند.
(همان :٣١٨٠) بي ترديد اين انديشه ها، مطلوب فضاي بسته ي عصر صفويه نيست و شاعر ناچار است راهي سرزميني شود که آزادانه چنين انديشه هايي را ابراز کند و آن سرزمين هند است .