چکیده:
با تداوم روند خشکی محیط و مدیریت غیراصولی آن، فرسایش خاک به یکی از مهم-ترین مسائل دامنه¬های شرقی سهند تبدیل شده است. در این محدوده و در مقیاس حوضه¬ای، عوامل متعددی در زمینه¬سازی و تشدید فرسایش خاک دخیل هستند. در محدوده مورد مطالعه - به عنوان یک منطقه نیمه¬خشک واقع در دامنه¬های شرقی کوهستان سهند (شمال غرب ایران) - خاک تحت فرسایش شدید آبی قرار گرفته است. آثار این ¬فرسایش¬ در محدوده مورد مطالعه - به عنوان یک محدوده کشاورزی¬ و دامپروی مهم کشور ـ به صورت¬ سطوح آشفته با خندق¬ها و شیارهای متعدد ظاهرشده است. برای بررسی علل و عوامل فرسایش آبی و شناسایی محدوده¬های ¬تحت خطر فرسایش از مدل USLE استفاده و از تکنیک GIS بهره¬گیری شده است. در این مقاله، با استفاده از مدل مذکور که اساس آن بکارگیری پارامترهای توپوگرافی، اربری، بارندگی و نوع خاک ¬است، فرسایش آبی مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت محدوده¬های تحت خطر، پهنه¬بندی شده است. نتایج این بررسی¬ها نشان می¬دهد که در بین عوامل مورد بررسی، طول و شیب دامنه به عنوان عوامل توپوگرافی، نقش اصلی ¬در فرایند فرسایش ایفا می¬کنند. در محدوده مورد مطالعه، طول دامنه، نوع و الگوی فرسایش را تعیین می¬کند. در بخش¬هایی که طول دامنه افزایش¬ افته، خندق¬های عمیق تشکیل گردیده و با افزایش میزان سیلت¬، فرسایش خطی نیز تشدید شده است. نقشه پهنه¬بندی خطرفرسایش نشان مـی¬دهد که شیب¬های منتهی بـه ¬دشت¬های سیلابی از پتانسیل بالایی بـرای تشدید فرسایش آبی برخوردارند.