چکیده:
از جمله عرصههای تعامل علم و ادبیّات شعر تعلیمی است. در واقع، یکی از خدمتهای بزرگ ادبیّات به علم، حفظ و نگهداری آن از طریق منظومههای تعلیمی در طول قرنهای متمادی است. دیگر آنکه استفاده از شعر تعلیمی، از بهترین روشهای یادگیری محسوب میشود. با این وجود، این نوع شعر، که یکی از انواع چهارگانه شعر در جهان به شمار میآید، آنطور که باید مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته است. از این رو، مقاله حاضر میکوشد با تکیه بر دو ادبیّات غنی فارسی و عربی، ابعاد مختلف شعر تعلیمی و نقش و جایگاه آن را در تعلیم و تعلّم را مورد بررسی قرار دهد .
خلاصه ماشینی:
شعر تعلیمی به عنوان یکی از انواع چهارگانۀ شعر در ادبیات جهانی ، که شامل اشعار حماسی ، غنایی ، تعلیمی و تمثیلی میشود، (رزمجو، ١٣٧٤: ٤٨؛ شکری ، ١٩٨٦: ١٠٤؛ صابری ، ١٣٨٤: ١١٣) از دیرباز مورد توجه دانشمندان بوده است ، تا جاییکه به دلیل ویژگیهـای خاصـش ، از آن بـرای حفظ فرهنگ و آداب و علوم و معارف خود به جای نثر بهره میبردند و دستاوردهای علمی خود را در قالب شعر به طالبان علم ارائه میدادند.
این در حالی است که شعر تعلیمی در دورٔە معاصر، جایگاه واقعی خود را از دست داده و مورد بی مهری بسیاری از ادبا قرار گرفته و برای آن هـیچ ارزشی قائل نیستند تا آن را همچون دیگر انواع شعری مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.
(شمیسا،١٣٨١: ٢٧٠) از طرفی دیگر، آنچه باعث اهمیت بیش از پیش شعر تعلیمی میشود، آنست که این نـوع شعر، یکی از بهترین روشها در فراگیری و فهم و حفظ علوم و فنون مختلف است .
(صالح ،٢٠٠٢: ٢) ٣- انواع شعر تعلیمی با دقت در اشعار تعلیمی ، در مییابیم که این نوع شعر که هدف از آن آموزش است ، گـاهی بـه مسائل اخلاقی ، اعتقادی، خیر و شر، فضائل و رذائل و به طور کلی آنچه که شایسته است انسان بدان روی آورد و یا بالعکس آنچه که انسان باید از آن دوری گزیند، میپردازد، گاهی به تاریخ و سیرٔە افراد و پادشاهان و بیان حوادث و اسباب و علل آنها میپردازد و گاهی هم به شرح قواعد و قوانین علوم و فنون مختلف .