چکیده:
با وقوع انقلاب صنعتی، شهرها به طور ناموزون شروع به توسعه یافتند، فضاهای باز شهری ناپدید شدند، مسائل حاد بهداشتی، آموزشی، مسکن و اشتغال در شهرهای پرجمعیت به وجود آمد و تعادل در روابط اجتماعی و انسانی بین ساکنان شهری به هم خورد. با افزایش جمعیت شهرها، بحث توزیع فضایی مناسب خدمات شهری دارای اهمیت زیادی شد. با افزایش استفاده از وسایل نقلیه و موتوری، بحث مکان یابی جایگاه-های سوخت رسانی به این وسایل نقلیه در شهرها مورد توجه قرار گرفت. پراکنش نامناسب مکانی جایگاه های سوخت گاز طبیعی در شهرها از جمله مشکلاتی است که ذهن بسیاری از محققان مسائل شهری را به خود مشغول نموده است. موقعیت مکانی نیز از مهم ترین عوامل موثر در موقعیت یک جایگاه سوخت محسوب می شود و منجر به کسب درآمد بیشتر برای آن ها و ارائه خدمات مناسب تر برای استفاده کنندگان با حداقل هزینه های ممکن می شود. هدف کلی این تحقیق شناخت و ارزیابی وضع موجود توزیع مراکز جایگاه های سوخت رسانی و ارزیابی مکان یابی این جایگاه ها در سطح شهر مشهد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در راستای توزیع عادلانه خدمات و ارتقاء رفاه جامعه و شهروندان می باشد. بنابراین در این پژوهش به بررسی تمامی ایستگاه های گاز طبیعی از لحاظ وضعیت مکان یابی بر اساس چهار شاخص مطلوبیت، سازگاری، ظرفیت و دسترسی در مدل AHP با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداختـه شـده است.
خلاصه ماشینی:
تحلیل مکان یابی جایگاه های سوخت CNG در شهر مشهد با استفاده از مدل AHP در GIS عزتالله مافی (دانشیار جغرافیای شهری دانشگاه آزاد واحد شیروان، نویسنده مسؤول ) Ezzatolah_mafi@Yahoo.
بنابراین در این پژوهش به بررسی تمامی ایستگاههای گاز طبیعی از لحاظ وضـعیت مکـانیـابی بـر اساس چهار شاخص مطلوبیت ، سازگاری ، ظرفیت و دسترسی در مدل AHP با استفاده از سیسـتم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداختـه شـده است .
بـرای دسـتیابی بـه هـدف پـژوهش ابتـدا شاخص ها و معیارهای مؤثر در مکان یابی مراکز جایگـاههـای سـوخت مـورد شناسـایی قـرار گرفـت ، سپس این اطلاعات وارد مدل AHP شد و با استفاده از قابلیـت هـای تحلیـل گـر مکـانی ARC GIS اقدام به بررسی و تحلیل مکان یابی جایگاه های سوخت شـهری (CNG) در سـطح شـهر مشـهد شـد.
شکل ٤: نتایج به دست آمده از معیارهای شاخص مطلوبیت برای جایگاه های سوخت CNG در سطح شهر مشهد (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ: نگارندگان جدول ٣: مقایسة دوتایی معیارهای شاخص مطلوبیت (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ: نگارندگان ٣-٣- شاخص ظرفیت هر کاربری دارای مقیاسی است و سطوح مختلف ساختار شـهر نیـز دارای ظرفیـت معینـی اسـت .
ارزیابی وضعیت موجود جایگاه های سوخت شهری در شهر مشهد، بیانگر عدم توجه بـه یـک طـرح کارشناسی جهت تعیین مکان بهینه محل احداث جایگاه ها است ، که این امر موجب توزیع مکانی نامناسب جایگاه های گاز طبیعی در سطح شهر می شود.