چکیده:
تاریخ اجتماعی یکی از گرایش های تاریخ است که حوزه وسیعی از جلوه های مختلف زندگی و فرهنگ انسان گذشته را بررسی می کند و به مطالعه ساختار، فرآیند و برآیند کنش آدمی می پردازد. این بخش از مطالعات تاریخی پس از توجه بیش از حد به تاریخ سیاسی که در برگیرنده تاریخ فرادستان و حکومت گران است، به تاریخ فرودستان و نقش اجتماعی آنها توجه نموده است. تاریخ اجتماعی تعریف و تحدید مشخصی ندارد و اختلاف آرای فراوانی بر دایره شمول، ماهیت، مبانی و خاستگاه آن وجود دارد. هم چنین، پرسش های فراوانی درباره ابعاد مختلف تاریخ اجتماعی مطرح شده اند که عبارتند از: ارتباط تاریخ اجتماعی با سایر حوزه های تاریخ چگونه است؟ مثلا ارتباط تاریخ اجتماعی با تاریخ سیاسی و اقتصادی چگونه است؟ تاریخ اجتماعی چه تعامل، تمایز و تفاوتی با تاریخ فرهنگی دارد؟ ارتباط و تعامل آن با جامعه شناسی و مفاهیم آن چگونه است؟ تاریخ اجتماعی در میان حوزه های مطالعات تاریخی، از چه جایگاهی برخوردار است؟ ومنابع مطالعاتی تاریخ اجتماعی کدامند و چه وجوه اشتراک و افتراقی با منابع گرایش های دیگر تاریخی دارد؟ این مقاله می کوشد موارد مذکور را بررسی نماید.
Social history is considered as one of the majors of history investigating a broad area relevant to the various aspects of human's life and culture as well as the structure، the procedure and the consequence of human's deed. This branch of historical studies has studied the history of inferiors and their social roles after too much attention to the political history including the history of superiors and rulers. The social history is not of specific definition and restriction and there exists numerous individual ideas towards its inclusion circle، identity، bases، and origin. Also it has been presented a number of researches around various dimensions of social history such as the way of relationship of social history with the other areas of history. For instance، what is the relationship between social history and political، economic history? What are the interaction and diversity of social history and cultural history? How is its interaction with sociology and its concepts? What is the position of social history among the areas of historical studies? What are the sources of study in social history and what are the aspects of commonality and diversity of it with the sources of other majors? This article is to investigate the stated issues.
خلاصه ماشینی:
Jean Hecht, 'Social History', International Encyclopedia of the Social Sciences, vol 5, The Macmillan Company and the free press, New York, 1, 75.
به طور مرسوم مکتب رمانتیک نامیده شد و جان گتفریدون هردر (Johann Gottfried von Herder) در کتاب اصول فلسفة تاریخ بشر (1784 ـ 1791) 419 با توجه به آن، به هر ملتی، نوعی ویژگیهای خاص روانشناختی نسبت داد که از طریق عملکرد ارادهای ویژه، مجموعهای منحصر به فرد از اشکال اجتماعی و فرهنگی ایجاد میکند.
کتاب هنری هلام (Henry Hallam) با عنوان نگاهی به وضعیت اروپا در قرون وسطی 422 (1818)، مثالی ابتدایی و متعلق به دوران شکلگیری این روش است که وضع نهادهای اجتماعی، ادبیات، آموزش و پرورش و تجارت را بررسی میکند.
یکی از این آثار، کتاب بسیار معروف گوستاو فرایتاگ (Gustav freytag) با عنوان تصاویری از گذشتة آلمان 426 (1859 ـ 1867) است که زندگی فرهنگی و اجتماعی آلمانها را از دورههای پیشین تا اواسط قرن نوزدهم به طور مشروح بررسی میکند.
نمونة دیگر، اثر کارل لمپرخت (Karl Lamprecht) با عنوان تاریخ آلمان 428 (1891 ـ 1909) است که روند تغییرات اجتماعی و فرهنگی را طی شش دوره از تاریخ آلمان دنبال میکند.
این جنبش به رهبری مارک بلوخ (Marc Bloch) و لوسین فبور (Lucien febvre) سبب ایجاد نزدیکی میان سنتهای تاریخ فرهنگی و تاریخ اجتماعی بدون طرح (Unschematic social history) گردید.
بیتمایلی آنها ناشی از مخالفت با جامعهشناسی است که یک قرن قدمت دارد و فقط طرفداران مکتب مثبتگرای تاریخ فرهنگی و پیروان مارک بلوخ و لوسین فبور از این امر مستثنا هستند.