چکیده:
اوقات فراغت مهم ترین و دلپذیرترین اوقات آحاد بشر و بخشی از ساعات زندگی روزانه انسان ها است که فرد با رضایت خاطر به استراحت، تفریح، توسعه آگاهی ها یا مشارکت اجتماعی می پردازد و داوطلبانه پس از رهایی از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی بدان مشغول می شود. سوال اصلی تحقیق این است که اوقات فراغت با رویکرد جامعه شناختی و روان شناختی و اخلاقی دارای چه مفهومی می باشد؟ آیا بین اوقات فراغت و وقت آزاد همسانی وجود دارد؟ اوقات فراغت در ارتباط با کار، بازی، تفریح، سرگرمی و ورزش به چه معناست؟ این نوشتار، در پاسخ به سوالات تحقیق، ضمن بهره وری از منابع مختلف کتابخانه ای با روش توصیفی - تحلیلی، و با هدف بررسی و تبیین ساختار مفهومی اوقات فراغت، بر آن است که اوقات فراغت بخشی از اوقات آزاد انسان است، و اینکه نحوه گذران اوقات فراغت برای افراد، امری آزاد و انتخابی است. گذران اوقات فراغت موجبات آرامش جسمی و روحی، رضایت خاطر، و رفع خستگی ناشی از کار را فراهم می کند. در پایان، به اهمیت اوقات فراغت در زندگی همچون زمانی برای فرهنگ سازی، فرصتی برای اشتغال و تهدیدی برای سلامت اخلاقی جامعه تاکید گردیده و ویژگی های آن، از جمله جدا بودن وقت فراغت از کار، وجود میل و فعالیت دلخواه و نداشتن انگیزه و نفع اقتصادی پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"چنانکه آمده است: منظور از اوقات فراغت، فرصت و زمانی است که انسان مسئولیتپذیر، هیچگونه تکلیف یا کار موظفی را عهدهدار نبوده، زمان در اختیار اوست که با میل و انگیزه شخصی به امر خاصی بپردازد.
خواجه نصیر الدین طوسی (۵۷۹ ق) در رابطه با اوقات فراغت معتقد است: برای آموختن فن و حرفهای که در حدود سنین نزدیک به 13 سالگی و بعد از این سن است ورزش و حداقل استراحت فعال لازم است؛ یعنی حرکت بدنی و فعالیت بدنی مختصری که رفع کسالت حاصل از تحمل تعلیم در او حاصل گردد و خستگی ذهنی ناشی از فشار فکری و توجه بیش از حد مرتفع گردد (سازمان ملی جوانان، 1381، ص 49).
معدنکن، به نقل از محمد قطب در خصوص توصیه اسلام نسبت به استفاده صحیح از اوقات فراغت مینویسد: اسلام یکی از وسایلی که برای تربیت و علاج انسان مهم میداند، تخلیه بارهایی است که گاه گاه در جسم و جان انبوه میشود؛ چون هنگاهی که این بارها (نیروها) بیش از حد معینی در یکجا جمع میشود و بدون یک هدف علمی در یک جا بمانند، به وجود انسان ضرر میزنند و بسیاری از امراض روانی به علت تجمع نیروهایی است که بدون استفاده در یکجا انبار شده و در راه طبیعی خود بهکار برده نمیشوند و راه صحیح خود را نمییابند (معدنکن، 1369، ص 32).
چنانکه غلامعلی افروز به نقل از جی بی نیش در کتاب فراغت و تفریحات سالم میآورد: «فراغت مربوط به اوقاتی از زندگی انسان میشود که از کار کردن آزاد است یا در خواب نیست» (افروز، 1370، ص 124)."