نگاهی به دیدگاه های سیاسی امام هادی علیه السلام مقاله

هدف این مقاله، تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع) است. با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دوره امام هادی(ع) آن حضرت، مجالی برای ارائه دیدگاه های سیاسی در دوره امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه های ایشان از منظر سیاسی، مورد بحث و تحلیل قرار گیرد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت، نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومت های ظالم اشاره شده و در ادامه نیز به ویژگی های بازیگران و نخبگان عرصه سیاست پرداخته شده است. سپس جایگاه مردم و وظایف و تکالیفی که متوجه ایشان است از منظر آن حضرت، مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه از اندیشه سیاسی آن امام در بحث اوصاف بازیگران و نخبگان سیاسی به دست می آید اینکه آن حضرت، رعایت تقوای الهی، صداقت و یکرنگی با مردم، بردباری و تحمل، رعایت شایسته سالاری و تمهید بستر برای نقد را برای حاکمان و نخبگان عرصه سیاست، لازم و ضروری می دانند. در مقابل، مردم نیز باید اطاعت آگاهانه و به دور از تعصب از حاکمان، داشتن روحیه نصیحت و خیرخواهی و دانش و معرفت در فهم امور را پیشه خود سازند.

با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دوره امام هادی7 آن حضرت، مجالی برای ارائه دیدگاه‌های سیاسی در دوره امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه‌های ایشان از منظر سیاسی، مورد بحث و تحلیل قرار گیرد. نکته دیگری که لازم است در مقدمه مورد اشاره قرار گیرد، اما به دلیل ماهیت کلامی آن و عدم ارتباط مستقیم با دیدگاه‌های سیاسی امام در این مقاله به آن پرداخته نشده، این است که امام هادی7 به دلیل حاکمیت شرایط تقیه و عدم دسترسی آسان مردم به آن حضرت، نگران مسأله امامت بعد از خود بودند. از دیدگاه امام هادی7 در صورتی که افراد دارای صلاحیت و شایستگی که صاحبان حقیقی ولایت هستند به حکومت برسند و به طور کلی و اجمالا عدل در جامعه، حاکم شود؛ هر چند ممکن است ظلم و جور نیز در گوشه و کنار مشاهده شود، اما تا مادامی که انسان به آن یقین پیدا نکرده است، باید نسبت به تمامی افراد، حسن ظن داشته و خوش‌گمان باشد و در حکومت ظالم، عکس این صادق است. تقوای الهی، سبب می‌شود که انسان، خداوند را مد نظر داشته باشد و کرامتی را که او به وی عطا نموده است از یاد نبرد؛ چرا که در غیر این صورت کسی که کرامت الهی را نسبت به خود از یاد ببرد، ظلم و ستم کردن به دیگران برای وی امری آسان خواهد بود؛ چنانکه امام هادی، بر این باور بودند: «کسی که نفسش در نظرش پست و خوار شد دیگران از شر او در امان نخواهند بود» (ابن شعبه حرانی، 1404ق، ص482).