چکیده:
بنیادگرایی اسلامی در پاکستان در دو دهه اخیر از رشد چشمگیری برخوردار
بوده است. تحولات سیاسی در منطقه مانند انقلاب اسلامی ایران، آغاز جهاد
اسلامی علیه اشغال شوروی در افغانستان و آغاز دوران جدیدی از مقاومت در
کشمیر تحت سلطه هند، تأثیرات عمیقی بر رشد اسلامگرایی افراطی در پاکستان
داشته است. دولت پاکستان نیز که از نهضت مقاومت در افغانستان و کشمیر
حمایت میکرد، تسهیلات قابل توجهی را در اختیار گروههای اسلامی پاکستانی
قرار داد و زمینه رشد و گسترش آنها را در جامعه پاکستان فراهم ساخت. در این
میان، گروههای جمعیت علمای اسلام، سپاه صحابه، لشکر جنگوی، حرکة
المجاهدین، لشکر طیبه و جیش محمد، از امکانات، نفوذ و تواناییهای بیشتری
برخوردار هستند.
خلاصه ماشینی:
"2 این دو دیدگاه علی رغم تفاوت با یکدیگر، مشترکات زیادی نیز دارند و هر کدام به تنهایی و یا به صورت تلفیقی میتواند وضعیت ظهور و رشد اسلامگرایی را تا حدودی تبیین کند؛ اما در خصوص پاکستان به نظر میرسد «تئوری بحران»، از جامعیت و استحکام بیشتری برخوردار باشد، زیرا بحرانهای داخلی و منطقهای مرتبط با این کشور که در دو دهه اخیر تشدید یافته، تأثیر مستقیمی بر رشد بنیادگرایی در این کشور و بلکه منطقه داشته است؛ بنابراین بهتر است پدیده رشد بنیادگرایی اسلامی و فرقهای در این کشور را در چارچوب همین نظریه مورد بررسی قرار دهیم.
دولت و معضل بنیادگرایی مذهبی دولت پاکستان که از مشروعیت لازم در نزد تندروان اسلامی برخوردار نیست، در دو دهه اخیر کوشیده است با تشویق تندروان مذهبی در سهمگیری فعال در مسائل افغانستان و کشمیر و نیز آزاد گذاشتن آنها در انجام فعالیتهای سیاسی، تبلیغی و نظامی در این دو منطقه، به نحوی توجه آنها را به مشکلات جوامع اسلامی خارج از پاکستان معطوف کرده و بدین ترتیب با جلب رضایت آنها، موقعیت داخلی و خارجی خود را تحکیم بخشد.
دولت مشرف با درک حساسیت شرایط جدید که بعد از حملات آمریکا به افغانستان و فروپاشیدن طالبان به وجود آمده است، میکوشد بین این دو گزینه به گونهای جمع کند؛ از یک طرف، امکانات هوایی، زمینی و اطلاعاتی خود را در اختیار آمریکا قرار داده است تا جهت ضربه زدن به تندروان اسلامی (ابزار سیاست منطقهای دیروز پاکستان) از آن استفاده نماید و از طرف دیگر، تا پیش از سقوط طالبان، همکاریهای اطلاعاتی و تدارکاتی خود با طالبان و نیز جنگجویان کشمیری و هواداران اسلامی آن در داخل کشور را حفظ کرده و میکوشید بدنه اصلی طالبان را از نابودی کامل نجات دهد."