چکیده:
سامانه سودانی، به کم فشارهای حرارتی اطلاق می گردد که محل تکوین آنها مناطق اطراف دریای سرخ بوده و خطوط کم فشار آنها جنوب دریای سرخ، سودان و اتیوپی را در بر گرفته و در ادامه مسیرشان از جنوب غرب ایران عبور کرده و سبب بارش های شدید می شوند. ویژگی مشترک همه این سامانه های بارانزا، کم فشارهای سطح زمین یا کم ارتفاع های سطوح بالاست. برای مطالعه دینامیکی و بررسی مکانیسم رخداد بارش های سیل آسای ناشی از سامانه سودانی در جنوب غرب ایران، از داده های JRA25 استفاده شد. داده ها برای 11 توفان انتخاب و کمیتهای دینامیکی تاوایی نسبی و مطلق، تاوایی پتانسیل، فرارفت تاوایی، همگرایی و واگرایی، سرعت قائم در سیستم ارتفاعی و کمیتهای ترمودینامیکی نم ویژه، همگرایی نم ویژه، دمای پتانسیل، دمای پتانسیل معادل و دمای پتانسیل تر، در محیط فورترن تعریف شدند. بررسی ها نشان می دهند که در توفان های منتخب، دو مرکز بیشینه تاوایی نسبی تراز میانی، یکی در شرق دریای مدیترانه و دیگری در غرب دریای سرخ، روی کشور سودان شکل گرفته اند. زبانه بیشینه مستقر بر روی دریای سرخ همراه با پیشروی شرق سوی ناوه، به صورت نوار باریکی به ایران کشیده شده و مقادیر تاوایی نسبی بتدریج در جنوب غرب ایران افزایش یافته است. بررسی کمیت های همگرایی و واگرایی هم انطباق زمانی و جابجایی این کمیت ها را در سطوح زیرین، با ناوه تراز میانی بخوبی آشکار می سازد. همراهی جریان باد با هسته های بیشینه نم ویژه مستقر در دریای سرخ، هم رطوبت لازم برای توفان ها را تامین نموده تا با فراهم بودن عوامل دینامیک و رطوبت لازم، بارش های فراگیر در منطقه نازل شوند.
خلاصه ماشینی:
مفیدی (١٣٨٣) به مطالعه همدیدی بارش های سیل زا در خاورمیانه که ناشی از منطقه دریای سرخ بوده اند پرداخته و کم فشارهای سودانی را به عنوان کم فشارهائی که در آغاز به صورت یک منطقه همگرائی بر جانب غربی فلات اتیوپی ظاهر شده و سپس تحت تاثیر عوامل توپوگرافی دریای سرخ و شرایط ترمو دینامیکی و دینامیکی حاکم بر جو مناطق اطراف ، به سوی ایران یا مدیترانه شرقی منتقل شده اند، معرفی نمود.
بر اساس نتایج 1 5th-Generation Penn State/NCAR Mesoscale Model این پژوهش با تاشدگی وردایست ١، هوای سرد و خشک و پایدار پوش سپهر٢ با تاوایی پتانسیلی زیاد، با حرکات پایین روی بسیار قوی ، به تروپوسفر میانی و زیرین نفوذ یا در حقیقت ریزش نموده و باعث ایجاد گرادیان دمایی و تشکیل جبهه در سطوح میانی و بالایی شده است .
بررسی های همدید نشان می دهند که در روزهای پیش از رخداد بارش در منطقه ، یک ناوه عمیق در روی دریای مدیترانه شکل گرفته و از لحاظ موقعیت مکانی ، دریای سرخ و غرب ایران در محور پشته این ناوه قرار گرفته اند.
بررسی تاوایی نسبی تراز میانی در توفان های مورد مطالعه نشان می دهد که پیش از رخداد توفان دو مرکز بیشینه این کمیت با هسته های مرکزی (٥-١٠×٥)، یکی در شرق دریای مدیترانه و دیگری در غرب دریای سرخ ، روی کشور سودان قرار گرفته اند.