چکیده:
رئالیسم حقیقت را به شیوههای گوناگون کشف و بیان می کند. این شیوهها عبارتاند از تشریح جزئیات، تحلیل دقیق جامعه و تصویرکردن شخصیت در پیوند با محیط اجتماعی . محمود تیمور و محمدعلی جمالزاده، بنیانگذاران داستاننویسی عربی و فارسی هستند. این دو بیشتر داستانهایشان را در قالب رئالیسم به نگارش در می آوردند. در این مقاله ابتدا فرازی از زندگی محمود تیمور و جمالزاده و جایگاهشان در ادبیات داستانی عربی و فارسی را بیان می کنیم ، در ادامه شباهت و تفاوتهای گرایش های رئالیستی این دو را مورد بحث قرار می دهیم و از رهگذر آن گرایش غالب رئالیستی و نگرش آنها به رئالیسم را بیان می کنیم . پژوهش حاضر در پی بیان تفاوتها و شباهت های سبک رئالیستی این دو نویسنده است . بررسی این تفاوتها و شباهت ها با درنظر گرفتن مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به عنوان روش تحقیق تطبیقی است .
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ابتدا فرازی از زندگی محمود تیمور و جمالزاده و جایگاهشان در ادبیات داستانی عربی و فارسی را بیان می کنیم ، در ادامه شباهت و تفاوتهای گرایش های رئالیستی این دو را مورد بحث قرار می دهیم و از رهگذر آن گرایش غالب رئالیستی و نگرش آنها به رئالیسم را بیان می کنیم .
به رئالیسم در سبک جمالزاده در کتابهای از کاروان حله (١٣٨٤) اثر داریوش صبور، نقد و تحلیل و گزیدة داستانهای محمدعلی جمالزاده (١٣٨١) اثر کامران پارسی نژاد، از صـبا تـا نیما، (١٣٨٢) اثر یحیی آرین پور، مقالة «بانگ خروس سحری» اثر غلامحسین یوسـفی از کتـاب یـــاد ســـید محمـــدعلی جمـــالزاده ، (١٣٧٧) بـــه کوشـــش علـــی دهباشـــی ، جمـــالزاده و جمالزادهشناسی ، (١٣٨٢) اثر محمدعلی همایون کاتوزیان پرداخته شده است .
چنین است که شخصیت های داستانهای تیمور، توأمان ویژگی های شخصیت و تیپ را دارند اما جمالزاده بیشتر بر تیپ تأکید دارد، چون در آن زمان ها، داستانها به سبک رئالیسم انتقادی نوشته می شدند که تأکیدشان بیشتر بر «انواع» یا «تیپ ها»ی گوناگون بود تا شخصیت و فردیت های دقیق و ویژه، با روحیاتی که در هر فردی منحصر به خود اوست (همایون کاتوزیان، ١٣٨٢: ٤٤)؛ برای مثال در معرفی شخصیت حبیب الله در داستان «دوستی خاله خرسه » در جریان مسائل روحی او قرار نمی گیریم و اوصافی که جمالزاده از او ذکر می کند، بیشتر خلقی هستند تا خلقی و اگر خلقی هستند، بر طرز برخورد او با دیگران متمرکز هستند، نه تصویرکنندة درونیات و ذهنیات او.