چکیده:
بازرگانی و تجارت در مغرب اوسط، طی قرون دوم و سوم، با ورود دولت بنو رستم به عرصه ی قدرت، به رشد چشمگیری دست یافت. در این دوره، تاهرت مرکز رستمیان، به لحاظ تجاری به چنان موقعیت و جایگاهی دست یافت که توانست با بسیاری از شهرهای متمدن آن روزگار رقابت کند. این برتری و شکوفایی معلول تجارت گسترده بود که خود مرهون عوامل چندی چون موقعیت جغرافیایی مناسب تاهرت، قرار گرفتن در شاهراه های تجاری، فراوانی بازارها و مراکز تجاری و توجه ویژه امامان رستمی به تجارت در کنار مهاجرت های گسترده صاحبان مشاغل و حرف و دانشمندان و دانشجویان بوده است. روابط تجاری با سودان، اندلس و دولت های محلی منطقه مغرب، رشد تجاری این منطقه را شتاب بخشید و به تاهرت رونق بیشتری داد. این پژوهش سیاست های تجاری و اقتصادی و مناسبات بازرگانی رستمیان را مورد بررسی قرار می دهد تا با عنایت به آن، تصویری از موقعیت تجاری و بازرگانی تاهرت در عصر بنو رستم ارائه دهد.
With the Rustamids' rise to power، commerce and trade in Maghrib had prominent growth during 2nd and 3rd century AH/ 8th and 9th century AD. Tahret (Tiaret) the center of Rustamids could compete commercially with most of the civilized cities of that period. This superiority and prosperity was due to the extensive trade، consequent on Tahert proper geographical position، locating in the trading mainland، plentitude of markets and commercial centers، and special attention paid by Rustamids to the trade besides expansive immigration of merchants، craftsmen، scholars and students. Commercial relations with Sudan، Andalusia and local states of Maghrib region accelerated the commercial growth and Tahert blossomed more. The purpose of this research is to study Rustamids' commercial and economic policy and their mercantile relations while depicting the commercial situation of Tahert in aforementioned era.
خلاصه ماشینی:
دومین سفر نیز که کمتر از پنج سال بعد انجام شد با همان انگیزه بود، اما این بار پس از رسیدن به تاهرت دریافتند که اوضاع شهر دگرگون شده و شهر به لحاظ اقتصادی به مرکز تجاری بزرگی تبـدیل شـده و بازرگانان این شهر با شهرهای دیگر به تجارت پرداخته اند؛ تاهرت به چنان موقعیتی رسیده که می تواند نیازهای اساسی سرزمین های بزرگی چون اندلس ، سودان و دولت هـای محلـی منطقه ی مغرب را تامین کند.
پژوهش حاضر ضمن مقایسه این دو تصویر، در پی یافتن پاسخ این پرسش هاست : تاهرت که از تامین نیازهای اولیه خود ناتوان بود، چگونه توانست ظرف مدت کوتاهی بـه شـهری تجاری با موقعیت بین المللی تبدیل شود؟ در این مدت ، چه سیاست ها و روش هایی توسـط بنورستم به کار گرفته شد که منجر به شکوفایی تجاری تاهرت شد؟ روند تحولات تجاری تاهرت و تعامل آن با سایر دولت ها چگونه بوده است ؟ می دانیم که اخبار و اطلاعات راجع به این دولت ، بسیار انـدک اسـت ؛ چنـان کـه اکثـر مورخان و نویسندگان از پرداختن به تاریخ آنـان خـودداری کـرده انـد و در منـابع بـسیار ١.
٢. الازهار الریاضیة فی ائمة الملوک الاباضیة ، ص٢٣٦؛ تاریخ تمدن مغرب، ص٣١١؛ دراسـات فـی تـاریخ المغرب و الاندلس من الفتح الی الخلافة ، ص٢١٣؛ الدولة الرستمیة بالمغرب الاسلامی حـضارتها و علاقتهـا بالمغرب و الاندلس ، ص١٠٦؛ جغرافیای تاریخی جهان اسلام در چهار قرن نخستین ، ص٨٣.