چکیده:
هجرت در تاریخاسلام جایگاه و اهمیت ویژهای دارد و در آیات متعددی از قرآنکریم بهعنوان روشی برای توسعه و گسترش اسلام و خارجشدن از سلطهی ظالمان و مستکبران مطرح شده است. پیامبر خدا(ص) نیز آنگاه که آزار و فشار مشرکان در مکه بهاوج خود رسید، از این روش استفاده کرد و با بهرهگیری از هجرت بهعنوان یک تاکتیک، دامنهی فعالیت و مبارزهی خود را گسترش داد و بهمدینه کشاند، بااینکه دعوت از قریشیان حدود سیزده سال طول کشید، ولی سرانجام پیامبر(ص) به این نتیجه رسید که برای پشتیبانی از دعوت خود باید کسانی جز قریشیان را به دین خدا دعوت کند. در همینزمان مردم یثرب که پاسخ نیازهای خود را در وجود پیامبر و دعوت او یافتند، او را به یثرب دعوت کرده و شهرشان را بهنام «مدینۀالنبی» نامیدند. هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه مبدأ تحول بزرگی در پیشرفت اسلام و بالندگی و رشد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مسلمانان گردید.
خلاصه ماشینی:
"رسول خدا (ص) در حل این معضل اساسی و اجتماعی به موعظه، نصیحت و دعوت به وحدت و بر حذر داشتن از اختلافات و عواقب آن اکتفا نکرد، بلکه اقدام عملی نمود و مسلمانان را در مسجد و در همان پایگاه عمومی گرد آورد و مراسم عقد اخوت و برادری در میانشان برگزار نمود و همهی آنها را بر اساس یک محاسبات اصولی با همدیگر برادر کرد و عقد اخوت در میانشان جاری نمود و خود نیز با علی (ع) عقد اخوت بست و با این کار، خصومتها و کدورتها را از جامعهی اسلامی زدود و عشق و محبت را جایگزین نمود (هاشم زادهی هریسی، 1383: 11) 3ـ1) تدوین قانون اساسی رسول خدا (ص) قدم سومی که در همان سال اول هجرت در زمینهی بسترسازی برای تشکیل حکومت اسلامی برداشت، این بود که اقدام به تنشزدایی کامل و همهجانبه نمود و طرح تنشزدایی را در جامعهی مدنی طراحی و اجرا فرمود و پیمانهای مختلف عدم معارضه و مخاصمه و عدم تعرض و تنش و پیمان سلم و مسالمت در میان افراد و گروههای مختلف مسلمانان و جناحها و قبایل مختلف مسلمین با همدیگر بست و پیمان دیگری نیز بین مسلمانان و گروههای مختلف یهود که در مدینه از نفوذ ثروت و قدرت زیادی برخوردار بودند، برقرار نمود و پیمان سومی نیز در میان مسلمانان و انصار و آیینها و قبایل مختلف دیگر منعقد کرد و همهی آنها را در مسیر حمایت از اسلام و مسلمین قرار داد و حداقل از مزاحمتها و دردسرهای احتمالی آنان پیشگیری نمود."