چکیده:
مفهوم مشروعیت سیاسی یکی از مهمترین و بنیادیترین واژگان و مفاهیم علوم سیاسی و به خصوص اندیشه سیاسی است.
تفاوت مفهوم مشروعیت سیاسی در نگاه اندیشمندان مختلف بیشتر به تفاوت نگاه آنها به منشا مشروعیت سیاسی برمی گردد.
در این مقاله با استفاده از روش مقایسهای: دیدگاههای امام خمینی و یورگن هابرماس در مورد مفاهیم مشروعیت سیاسی, عقلانیت و مدرنیته با یکدیگر مورد مقایسه قرار خواهد گرفت.
امام خمینی و یورگن هابرماس هر دو تعاریف خاص خود را از مشروعیت سیاسی, عقلانیت و مدرنینه دارند که با توجه به مبانی فکری متفاوت آنها این تعاریف با هم سنخیت خاصی ندارند. اندیشه امام خمینی براساس عقیدهای مذهبی مطابق با قرآن بوده درحالی که عقاید هابرساس در یک فرهنگ غربی که به سرزنش جامعه سرمایهداری معاصر پرداخته شکل گرفته است.
با این حال چگونه است که هر دوی این اندیشمندان با دو مبنای فکری متفاوت میتوانند در برخی موارد اشتراک نظر داشته باشند، موضوع اصلی مورد بحث در این خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"اصل توجه به مشروعیت و منشأ مشروعیت از آنجا ناشی میشود که این سؤال در ذهن انسان به وجود میآید که: *اگر قدرت و اعمال آن،متضمن پذیرش است؛چنین پذیرشی از کجا نشأت میگیرد؟ *چرا و به چه دلیل رابطۀ سلسلهمراتبی یا فرماندهی و فرمانبری میان افراد همنوع که در آفرینش ز یک گوهرند و در ذات و سرشت برابرند وجود دارد؟ *چرا مردم داوطلبانه از حاکمان خویش فرمان میبرند؟ برای پاسخگویی به این سؤالات است که اندیشمندان سیاسی هر کدام به فراخور اعتقادات و تفکرات خود منشأ و سرچشمهای برای مشروعیت حکومت بیان کردهاند و در هر جامعهای ملتها بر مبنای علل گوناگونی از قدرت حاکم اطاعت کردهاند.
(موسویان، مجموعه مقالات کنگره امام خمینی و اندیشه حکومت اسلامی،ص 389) مقایسه دیدگاه امام و هابرماس راجع به مفهوم مشروعیت سیاسی اعمال قدرت و حاکمیت بر اسنان و ابعاد گوناگون زندگی او از نظر امام،همانا در درجۀ اول،مختص به ذات باریتعالی است چرا که او خالق و مالک همه چیز مردم است و هر تصرفی در آنها بکند،تصرف در مال خود کرده است.
(امام خمینی،1361،ج 19،ص 158) بنابر این در دیدگاه امام،اومانیسم به معنای اصالت عقل نوین،هر چند در کشف قوانین حاکم بر طبیعت و سلطه بر آن توفیق یابد،لاکن از آنجا که همه وجود،جهان مادی و طبیعی نیست و انسان نیز صرفا در بعد مادی خلاصه نمیشود،لذا برای فهم تمام حقایق جهان هستی،عقل باید به وحی و هدایت الهی ضمیمه شود و اصولا بعثت انبیا و فرو فرستادن کتابهای آسمانی،همگی در پی پاسخگویی به همین نیاز ضروری بشر صورت گرفته است."