رهایی ادبیات از بند تاریخ؛ مروری بر دیدگاه تاریخی گرایی نوین در نقد ادبی گفتگو و مصاحبه

"بر این اساس چهره‌ی شخصیت تاریخی، به سبب وابستگی به تاریخ و مدارک تاریخی، ممکن است با کشف مدارک جدید دگرگون شود؛ حال آنکه مدارک و منابع تاریخی ممکن نیست هیچ‌ خدشه‌ای بر شخصیت داستانی وارد کنند، زیرا شخصیت داستانی در جهان بسته و مستقل داستان زندگی می‌کند -جهانی که به اعتبار روابط درونی خود، که همان روابط محتمل و ضروری است، مستقل از تاریخ و واقعیت روزمره است. 3 ولی در رمان شطرنج با ماشین قیامت، داستان واقعی و به‌تعبیر ارسطویی تاریخی و جزئی است و دو نامه‌ی ابتدا و انتهای کتاب شاهدی است تمام عیار بر این مدعا، اما از طرف دیگر همین امر جزئی، برای ما ناممکن محتمل است."