چکیده:
هنجارهای فرهنگی با تأثیر بر نظام ارزشهای فردی و گروهی، تعامل انسان با طبیعت را مشخص میکنند. از مهمترین این هنجارها میتوان به هنجارهای اخلاقی اشاره کرد که در آن، طبیعت و اجزای آن از نظر جایگاه اخلاقی ارزشگذاری میشوند. از این نظر، دیدگاههای متفاوتی وجود دارند که به طور رایج در سه دسته کلی انسان محور، زیست محور و زیستبوم محور بررسی شدهاند. با وجود این، محدود کردن هنجارهای اخلاقی تعامل انسان با طبیعت به این سه دسته جای تردید دارد، زیرا جهانبینیهای دیگری پیرامون رابطه انسان با طبیعت وجود دارند. برای مثال، میتوان به جهانبینیهای دینی مبتنی بر سنت ادیان اشاره کرد که مبانی ارزشی دیگری را ارائه میکنند. به همین دلیل، این نیاز است تا با توجه به فرهنگ و باورهای مردم، این قبیل هنجارها بررسی شوند. پژوهش حاضر با هدف کشف و تبیین هنجارهای اخلاقی تعامل انسان با طبیعت و در سه مرحله با استفاده از روش تحقیق توصیفی و فن پیمایش انجام شده است. مراحل اول و دوم پژوهش در دانشگاه شیراز و مرحله سوم در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به انجام رسید. جمعیت مورد مطالعه در این پژوهش، دانشجویان مقطع تحصیلی کارشناسی بودند و از فن مقیاسبندی چندبعدی و نظریه رویهها به ترتیب در مراحل اکتشافی و تأییدی استفاده گردید. پژوهش حاضر با تایید نظریه ارائه شده نشان داد که سه دیدگاه هنجاری شامل انسان محوری، زیستبوم محوری و خدا محوری پیرامون تعامل اخلاقی انسان با طبیعت در بین جمعیت مورد مطالعه وجود دارد که میتوان آن را در قالب یک مقیاس بررسی کرد که با توجه به یافتههای پژوهش حاضر معرفی و ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"اما پرسش این است که آیا در فرهنگ کشورهای دیگر نیز چنین تحولاتی رخ داده است؟ و آیا مردم این Pro-Environmental Attitudes Items Ecocentric New Environmental Paradigm Altruistic Apathetic Modernization کشورها نیز در نوع نگاه خود نسبت به تعامل با طبیعت تجدید نظر کردهاند؟ به بیان دیگر، آیا دیدگاههای مرتبط با جهتگیریهای ارزشی نسبت به محیط زیست طبیعی فقط شامل آن انواعی میشود که در مقیاسهای رایج به آن اشاره شده است؟ این پرسش از این رو مهم است که نظریههای دیگری به غیر از انواع غربی آن درباره ماهیت طبیعت و نوع رابطه انسان با آن وجود دارد (عابدیسروستانی و شاهولی، 1387: 58) که از نشانههای آن میتوان به علاقه روزافزون مجامع بینالمللی به کنکاش در سنت کشورها و برگزاری سمینارها و گردهماییها و همچنین، گفتگوهای زیست-محیطی در بین ادیان جهان اشاره کرد که به منظور دستیابی به آموزههایی انجام میشوند که با کمک آنها بتوان رابطه نادرست انسان با طبیعت را به سامان بازگرداند (عابدیسروستانی و همکاران، 1386: 64) (عابدیسروستانی و شاهولی، 2008ب: 614).
زیستبوم محور 3 17 معیار اصلی ساخت راههای بین شهری، ترجیح جنبههای اقتصادی بر جنبه حفاظت زیست-محیطی است انسان محور 3 18 حیوانات نباید برای تفریح و سرگرمی شکار شوند زیست محور 3 19 حفاظت از موجودات خواست خداوند است خدامحور شکل 1) پیکربندی گزارههای پرسشنامه اول با راهحل دو بعدی از آنجا که متغیرهای مورد مقایسه، یعنی گزارههای زیست-محیطی، از نظر مفهومی نسبت به موارد معمولی مورد استفاده در تحلیل مقیاسبندی چندبعدی مانند اشیا، رنگها و یا علایم تجاری از پیچیدگی بیشتری برخوردارند، لذا در جاهایی که پراکندگی گزارهها به شکلی است که تفسیر محورها را با مشکل روبهرو میکند، بهتر است برای کمک به تفسیر شکل و درک بهتر پیکربندی به دست آمده، به گزارههایی توجه شود که میتوانند نماینده اجزاء تشکیل دهنده ساختار مفهومی مستتر در گزارههای مورد بررسی باشند، زیرا یکی از راهها، توجه به ویژگیهای مشترک بین بیشتر نقاط واقع شده در یک ناحیه خاص از پیکربندی است."