چکیده:
هدف این مقاله بررسی وجود تعارض بین کنشهای اجتماعی و ارزشهای اخلاقی نوجوانان
و شناخت علل اجتماعی آن است.بدین منظور؛درستکاری، راستگویی و پاکدامنی به عنوان
ارزشهای اخلاقی (مذهبی)برگزیده شده است.سپس پذیرش آن توسط نوجوانان و انجام
کنشهای اجتماعی متعارض با آنها بررسی شده است.برای تبیین علل کنشهای اجتماعی متعارض با ارزشهای اخلاقی مدل نظری ترکیبی
مبتنی بر علیت چندگانه با تاکید بر منطق وضعیت اجتماعی و منطق ذهنی جمعی موثر بر
کنش اجتماعی ارائه شده است.روش اصلی تحقیق پیمایشی بوده است.جامعه آماری نوجوانان
25-15 سال بودند که در سال تحصیلی 80-1379 در مدارس منطقه 15-3 شهر تهران
تحصیل میکردند(435- n ).رای آزمون چارچوب نظری از روشهای تحلیل
چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
"پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که تحت چه شرایط اجتماعی بین ارزشهای اخلاقی مذهبی و کنشهای اجتماعی تعارض بهوجود میآید؟بهعبارت دیگر چرا کنشگران کنشهایی متعارف با ارزشهای اخلاقی مذهبی که قبول دارند انجام میدهند؟ برای پاسخ به پرسش فوق بایستی عوامل مؤثر بر کنش اجتماعی انسان و منطق حاکم بر آن شناخته شود.
بر این اساس میتوان گفت انجام کنشهای اجتماعی متعارض با ارزشهای اخلاقی تحت تأثیر چگونگی مذهبی بودن خانواده نوجوانان قرار دارد.
از آنجا که بین دو منطقه فوق تفاوتهای اجتماعی اقتصادی فرهنگی وجود دارد میزان انجام کنشهای متعارض با ارزشهای اخلاقی مذهبی نیز در آنها متفاوت است.
دسترسی به رسانههای جمعی مدرن به عنوان یک عامل مؤثر در انجام کنشهای متعارض با ارزشهای اخلاقی تحت تأثیر سه عامل پایگاه اجتماعی-اقتصادی(371/0- P )، مذهبی بودن خانواده(184/-- P )و نوع مدرسه(133/0- P )قرار دارد.
داشتن پایگاه اقتصادی اجتماعی بالا، مدرسه غیرانتفایی و خانواده کمتر مذهبی یا غیرمذهبی موجب دسترسی و استفاده بیشتر از رسانههای جمعی جدید میگردند و از این طریق میزان انجام کنشهای متعارض با ارزشهای اخلاقی را در نوجوانان بالا میبرند.
یکی مسئله وجود ناسازگاری و تعارض بین کنشهای اجتماعی و ارزشهای اخلاقی میان نوجوانان و دیگر تبیین علل آن از رویکردی جامعهشناسانه نتایج پژوهش را میتوان به شرح زیر خلاصه کرد: 1-یافتههای تحقیق نشان میدهد در مورد ارزشهای مذکور عقیده جمعی مثبت وجود دارد.
در انجام کنشهای متعارض با ارزشهای مذهبی هم احکام و قوانین مربوط به فاعلیت کنشگر که بر پایه قدرت درک، تفسیر، ارزیابی(نظریه کنش متقابل نمادین)و انتخاب عاقلانه(نظریه کنش منطقی)استوار است مؤثر هستند هم قوانین مربوط به تعیین کنندگی شرایط اجتماعی که کنشگران در آن قرار دارند(نظریه دورکیم، مارکس، وبر و پاسونز)."