چکیده:
بهکتی نزد هندوان اصطلاح عامی است به معنی «ستایش عاشقانه». این اصطلاح با توجه به مفهوم گستردهاش، میتواند جزء جداییناپذیر هر دینی باشد، اما در سرزمین هند، اصطلاح بهکتی، بهطور ویژه، از چند سده پیش از میلاد مسیح بهتدریج با مجموعهای از خدایان، باورها و اعمال دینی خاص ارتباط یافت، تا آنجا که امروزه مهمترین مؤلفه در مذاهب عمدۀ هندویی بهشمار میرود. هندشناسان اولیه همچون آلبرشت وبر و لورینزر دین مسحیت را در شکلگیری مفهوم بهکتی مؤثر میدانستند و به ریشههای بومی آن توجهی نداشتند، در حالیکه برخی دیگر همچون بهندرکار و رادهاکریشنان به جستجوی بهکتی در متون هندویی پرداختند و آن را مفهومی بومی دانستند. این تأکید بر متون هندویی در مطالعات بعدی نیز دنبال شد تا آنجا که تأثیر عناصر بیگانه را در شکلگیری مفهوم بهکتی به حاشیه راند و نقش این عناصر را به تحولات بعدی بهکتی، بهویژه در سدههای میانه، محدود کرد. از این رو، برای یافتن ریشههای بهکتی در سنت هندویی پیش از هر چیز باید به متون هندویی پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"6 او در تبیین منشأ غیربرهمنی بنیانگذار بهکتی- که به مقایسۀ این جریان با دین بودایی منجر میشد- از تقابل آئین بهکتی با آئین قربانی برهمنی، که خود جایگزین طریق عبادت عاشقانه شده بود، سخن میگفت: «ظاهرگرایی سرد و بیروح جای پرستش گرم و زنده را اشغال کرده بود و سرودها و ابیاتی که دربردارندۀ ستایشهای پرشور حکیمان باستان بودند، در طی آئینهای رسمی به شکلی بیروح قرائت میشدند، بدون آنکه کوچکترین کوششی برای درک آنها صورت گیرد.
او ضمن نقل قطعاتی از ریگ ودا که در ستایش خدای ورونه سروده شده است چنین میگوید: «اگر بهکتی به معنی ایمان به خدایی شخصی، عشق به او، فدا کردن همه چیز در محضر او، و رسیدن به رهایی از طریق پرستش اوست، قطعا تمام این عناصر در ستایش ورونه وجود دارد.
از نظر او، یجور ودا نمونهای مهیا کرده است برای این اندیشه که عمل در رسیدن به رهایی بسیار مهم است، اندیشهای که در بهکتی جایگاهی محوری دارد.
گفته شده که پرستشگر باید در خداوند «پناه گیرد» 2 ، این اصطلاح اگرچه پیش از این نیز در متون کهنتر بهکار رفته است اما در متون متأخرتر بهعنوان مؤلفهای کلیدی مطرح میشود، از جمله در بهگودگیتا و آثار حکیم بزرگ ویشنویی رامانوجه و شاگردان او.
3 به بیانی دیگر، بهگودگیتا آشکارا وجود سلسلهمراتب طبقاتی و جنسیتی را بر اساس تولد میپذیرد اما همچنین از مرتبط ساختن صریح این تولدها با کرمۀ حیات پیشین خودداری میکند و در نهایت نیل به رهایی را از طریق عبادت عاشقانه برای همگان میسر میداند."