چکیده:
دوران نخست وزیری علی امینی ، از مقاطع مهم و حساس تاریخ معاصر ایـران اسـت . ایـن دوران اگرچه کوتاه وگذرا بود، اما موجبات تحولات اجتمـاعی ـ سیاسـی عمیقـی را بـرای جامعـه ایران فراهم آورد و موجب قرارگرفتن ایران در دوران گذار از جامعه کشاورزی و ارباب رعیتی به جامعه در حال صنعتی شدن شد. این تحولات در اثر روابطی بود که ایـن دوران بـا ایـالات متحـده آمریکا داشت . در حقیقت ، آمریکا با توجه به شرایط حاکم بر نظام بین الملل آن زمـان، جلـوگیری از نفوذ کمونیسم و انقلاب کمونیستی در کشورهای جهان سوم مخصوص ایران را جزئـی از منـافع ملی خود تلقی می نمود، در نتیجه برای تحقق آن، برنامه اصلاحات را برای کشورهای جهـان سـوم تجویز کرد. علی امینی از چهرههایی بود که با توجه به شناخت سازمان سیا از وی و طـرز تفکـر او برای انجام اصلاحات انتخاب شد، اما در انجام آن موفق نـشد. در نتیجـه ، ادامـه اصـلاحاتی توسـط امینی که فردی آگاه به مسائل ایران بود آغاز شده بود و بدسـت فـردی دیگـر افتادکـه شایـستگی برای انجام این کار را نداشت ، این امر موجب شد تا گروههای مخالف علیه اصلاحات شکل گیرد. در نتیجه اصلاحات، نتایجی را که آمریکایی ها انتظـار داشـتند بـرآورده نکـرد، بـه طـوریکـه اگـر اصلاحات بدست امینی ادامه پیدا مـی کـرد و او نیـز دچـار برخـی از اشـتباهات کوچـک در انجـام برنامه ها نمی شد، وضع به شکل دیگری می شد.
خلاصه ماشینی:
"در حقیقت ، برنامـه هـایی کـه آمریکا در ایران اجرا نمود، موجبات از هم گسیختگی بافـت اجتمـاعی ایـران را فـراهم کرد و دگرگونی حاصل از این برنامه هـا در جامعـه ایـران بـه دلایـل مختلفـی نتوانـست شکل منظمی پیدا کند، در نتیجه ، افزایش نارضایتی مردمی و تشکیل گروه های مخـالف رژیم را در پی داشت ، که در نهایـت ، موجبـات شـکل گیـری قیـام ١٥خـرداد، ١٣٤٢ در ایران را فراهم نمود، که این حادثه ، به نوبه خود یکی از ریشه های انقلاب اسلامی ایران به حساب می آید، لذا بررسی پیامدهای روابط ایران و آمریکـا بـرای کـشورمان در ایـن مقطع و نقش علی امینی به عنوان نخست وزیر در روابط بین دو کشور از مـسائل مهـم و در خود توجه در این دوران است .
در حقیقت ، مقصود کندی از انجام اصلاحات در ایـران ، این بود که ساختار سیاسی ایران حفظ شود، اما ساختار، در نتیجه اصلاحات ، به شکل دیگری درآمد و فضای باز سیاسی که امینی ایجاد کرده بـود رونـد اصـلاحات را بـه پیش می برد و همچنین این فضای باز سیاسی و بالا رفـتن آگـاهی هـا، توقعـات بافـت اجتماعی را دگرگون کرد.
در حقیقـت ، جامعـه ایـران در فضایی که امینی با پیروی از سیاست اولیه کندی در ایـن کـشور ایجـاد کـرده بـود، در یـک دوران گـذار قرارگرفتـه بـود سـکه عجلـه سیاسـت مـداران آمریکـایی در انجـام اصلاحات و نادیده گرفتن نقـش امینـی در رهبـری آن و سـپردن اصـلاحات بـه شـاه و سپس سرکوب مخالفین ، اوضاع ایران را وخیم ترکرد."