چکیده:
فرایند گرم شدن کره زمین در طی قرن گذشته، علاوه بر تأثیراتی که بر میزان هریک از عناصر جوی داشته، بر زمان رخداد هر یک از عناصر جوی در طول سال زراعی نیز میتواند تاثیرگذار باشد. به منظور بررسی تغییرات احتمالی در سریهای زمانی تاریخ گذر آغاز و خاتمه آستانههای دما ی صفر و 5 درجه سانتیگراد در سطح کشور و تشخیص نوع و جهت روند آنها، از دادههای دمای روزانه 29 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک کشور با حداکثر دوره مشترک 45 ساله (2006-1962) استفاده شد. تاریخ آغاز و خاتمه آستانههای دمای 1 صفر و 5 درجه سانتیگراد، بر اساس سال زراعی به صورت کدبندی ژولیوسی استخراج گردید. همگنی سریها به وسیله آزمون ران-تست تعیین و به روش خود همبستگی بازسازی دادههای مفقود انجام پذیرفت. از آزمون رتبه ای من-کندال تصادفی بودن دادهها آزمایش و سریهایی که درسطح اطمینان 95 درصد دارای تغییر یا روند بودند شناسایی گردید. از آزمون گرافیکی من-کندال و میانگین متحرک 5 ساله، نوع و زمان آغاز روند مشخص و میزان تغییرات بر حسب روز محاسبه گردید. یافتههای تحقیق نشان داد که تاریخ آغاز دمای 5 درجه سانتیگراد در 11 ایستگاه دارای روند مثبت، برای تاریخ خاتمه دمای 5 درجه سانتیگراد در 10 ایستگاه روند منفی در سطح آلفای 05/0 مورد تائید قرار گرفت. برای تاریخ آغاز دمای صفر درجه سانتیگراد روند مثبت برای 10 ایستگاه و برای تاریخ خاتمه دمای صفر درجه سانتیگراد روند منفی برای 6 ایستگاه در سطح آلفای 05/0 تایید شد. آزمون گرافیکی منکندال نیز نشان داد که روندها در کشور به صورت آرام، ناگهانی و هر یک از آنها نیز به صورت صعودی و یا نزولی است.
خلاصه ماشینی:
"5 ′20-˚31 ′40-˚48 1951 اهواز 4/1550 ′37-˚32 ′40-˚51 1951 اصفهان 1708 ′6-˚34 ′46-˚49 1955 اراک 2/26- ′28-˚37 ′28-˚49 1951 انزلی 9/1315 ′32-˚37 ′5-˚45 1951 ارومیه 6/19 ′59-˚28 ′50-˚50 1951 بوشهر 8/9 ′13-˚27 ′22-˚56 1957 بندرعباس 21- ′43-˚36 ′39-˚52 1951 بابلسر 9/1066 ′6-˚29 ′21-˚58 1956 بم 8/1990 ′41-˚35 ′19-˚51 1951 تهران 1361 ′5-˚38 ′17-˚46 1951 تبریز 6/977 ′12-˚36 ′43-˚57 1954 سبزوار 3/1345 ′25-˚36 ′57-˚54 1951 شاهرود 9/2048 ′17-˚32 ′51-˚50 1955 شهرکرد 1481 ′32-˚29 ′36-˚52 1951 شیراز 20- ′54-˚36 ′40-˚50 1955 رامسر 7/36 ′12-˚37 ′39-˚49 1956 رشت 1370 ′28-˚29 ′53-˚60 1951 زاهدان 1663 ′41-˚36 ′29-˚48 1955 زنجان 2/1279 ′15-˚36 ′3-˚50 1959 قزوین 2/999 ′16-˚36 ′38-˚59 1951 مشهد 8/1147 ′26-˚33 ′17-˚48 1951 خرم آباد 1103 ′33-˚38 ′58-˚44 1959 خوی 6/1318 ′21-˚34 ′9-˚47 1951 کرمانشاه 8/1753 ′15-˚30 ′58-˚56 1951 کرمان 3/13 ′51-˚36 ′16-˚54 1952 گرگان 7/1679 ′12-˚35 ′43-˚48 1961 همدان 2/1237 ′54-˚31 ′17-˚54 1951 یزد جدول2) نتایج آزمون تصادفی و غیر تصادفی بودن دادههای دما با آماره t من- کندال(تعیین روند یا عدم وجود روند آستانهها * در سطح آلفای 05/0 ) ردیف نام ایستگاه آغاز 5≥ دمای(دوره فصل پاییز) خاتمه 5≥ دمای(دوره تجدید رویش– بهار) آغاز دمای صفر (دوره فصل پاییز) خاتمه دمای صفر(دوره تجدید رویش – بهار) 1 آبادان 15/0 090/0- - - 2 اهواز 034/0 189/0- - - 3 اصفهان 171/0 ٭240/0- 024/0 032/0 4 اراک 030/0- 131/0- 147/0- 028/0 5 انزلی 131/0 ٭216/0- - - 6 ارومیه 125/0- 004/0- 020/0- 080/0- 7 بوشهر - - - - 8 بندرعباس - - - - 9 بابلسر ٭250/0 ٭287/0- - - 10 بم 155/0 ٭353/0- ٭319/0 150/0- 11 تهران ٭242/0 191/0- 202/0 ٭294/0- 12 تبریز 103/0 ٭23/0- 038/0- 195/0- 13 سبزوار ٭305/0 171/0- ٭252/0 ٭210/0- 14 شاهرود ٭321/0 ٭329/0- ٭292/0 2/0- 15 شهرکرد 187/0- 208/0 ٭214/0- 147/0 16 شیراز ٭436/0 ٭460/0- ٭335/0 ٭258/0- 17 رامسر 115/0 ٭276/0- - - 18 رشت ٭349/0 ٭262/0- 194/0 ٭272/0- 19 زاهدان 119/0 034/0 ٭22/0 115/0- 20 زنجان 034/0 054/0- 012/0 026/0- 21 قزوین 062/0 034/0- 141/0 006/0- 22 مشهد ٭470/0 ٭313/0- ٭296/0 191/0- 23 خرم آباد ٭28/0- 171/0 ٭315/0- ٭234/0 24 خوی 157/0 064/0- 052/0 109/0- 25 کرمانشاه ٭527/0 206/0- 090/0 197/0- 26 کرمان ٭335/0 ٭226/0- ٭222/0 042/0- 27 گرگان 074/0- 141/0 064/0- 060/0 28 همدان 153/0 ٭212/0- 095/0 139/0- 29 یزد ٭414/0 ٭224/0- ٭301/0 ٭303/0- بحث الف: تحلیل تست من-کندال بر روی آستانههای دما مقایسه آماره کندال (t)، آستانههای آغاز و خاتمه تاریخ گذر از آستانههای دمای ایستگاههای منتخب مندرج در جدول شماره (2)، با آماره بحرانی ) t ) نشان میدهد که تاریخ آغاز دمای 5 درجه سانتیگراد (در فصل پاییز) در ایستگاههای بابلسر، تهران، سبزوار، شاهرود، شیراز، رشت، مشهد، خرم آباد، کرمانشاه، کرمان و یزد در سطح آلفای 05/0 دارای روند مثبت است و در سایر ایستگاهها روند تایید نشد."