چکیده:
قرآن کریم «تبیانا لکلّ شئ» است و به همه علوم و فنون به شکل موجز و مختصر اشاره نموده است. یکی از مباحثی مهمی که در این کتاب آسمانی وجود دارد، مباحث مربوط به علم جنین شناسی است که قرآن کریم با ظرافت خاصی در رابطه با آن سخن به میان آورده است.
رسیدن به معنای اصلی واژگان و دلالات آنها نیاز به مباحث معناشناسی دارد که با مراجعه به کتابهای لغوی اصیل و قرآن کریم و بررسی سیر تطورات آن میسر میشود. دومین مرحله رشد و تکامل جنین از دیدگاه قرآن «علقة» میباشد. مفسران قرآن از دیر زمان غالبا علقة را به «خون بسته» معنا کردهاند.
این واژه پنج مرتبه در آیات قرآن ذکر گردیده است و در مورد اینکه آیا علق همان علقة است و هر دو بیانگر یک مرحله از ادوار جنینی میباشند یا نه، رویکردهای گوناگونی وجود دارد. از این رو در این مقاله به معناشناسی واژه «علقه» به شکل تطبیقی میپردازیم. واژه علقه توضیح مرحله چسبیدن اسپرم به تخمک است که قرآن کریم با ظرافت خاصی بدان اشاره نموده که هم عرب عصر نزول قرآن در حد خود بتواند آن را درک کند و هم دانشمندان و محققان عصر حاضر؛ چرا که قرآن کریم در همه دورهها ساری و جاری است.
خلاصه ماشینی:
"یکی از مباحث مطرح علم پزشکی موضوع جنین شناسی و به عبارتی بحث از مراحل خلقت انسان و موجودات دیگر است؛ از آنجا که قرآن کریم به طور پراکنده و به مناسبتی به مباحث خلقت انسان اولیه و نیز خلقت نسل انسان اشاره نموده و نیز از آنجا که علقه به عنوان یکی از مراحل خلقت انسان در دوران جنینی در قرآن کریم مطرح شده لذا توجه به معنای این کلمه و تعیین مصداق آن در طب، راهگشایی است برای فهم بهتر قرآن و طب.
عظام قرآن کریم در تصویرسازی مراحل خلقت بشر در رحم مادر، به مرحله خلقت «استخوان» در جنین اشاره کرده و میفرماید: «ثم خلقنا النطفة علقة فخلقنا العلقة مضغة فخلقنا المضغة عظاما فکسونا العظام لحما»؛ سپس نطفه را بصورت علقه [خون بسته]، و علقه را بصورت مضغه [چیزی شبیه گوشت جویده شده]، و مضغه را بصورت استخوانهایی درآوردیم و بر استخوانها گوشت پوشاندیم».
بنابراین، با توجه به قطعی بودن مساله فوق از نظر علمی از یکسو و یگانگی نازل کننده کتاب مبین، و احاطه مطلقه علمی او به زوایای هستی «ألا یعلم من خلق و هو اللطیف الخبیر» (ملک: 14) و صدق و راستی تردید ناپذیر آیات الهی و نیز اینکه کلمه علق وعلقه دارای معانی گوناگونی هستند، به روشنی درمییابیم که دو معنای سازگار با رهآوردهای علمی جدید در برابر این واژه وجود دارد: اول خون بسته و دیگر زالو، شیئی آویزنده و چسبان.
از نظر مفسران جدید که قرآن را تفسیر علمی میکنند علقه [که به معنای لخته خون نیز هست] به تخمک بارور شده یا جنین در حال نموی اطلاق میشود که خود را به جدار رحم چسبانده و برای ادامه نمو خود، برخی رگهای رحم را پاره کرده و لخته ایجاد میکند و از این طریق در جدار رحم جایگزین میشود."