چکیده:
اگرچه بر اساس نظریههای ژئواکونومی، مطالعه مسایل مربوط به انرژی، برای همه کشورها ضرورت راهبردی دارد ولی باید این مهم را در نظر گرفت که انرژی برخلاف قرن گذشته تنها شامل منابع نفت و گاز نیست؛ اگرچه هنوز این منابع نقش اول را در مجموعه منابع انرژی بازی میکنند. امروزه در کنار طرح مفاهیمی مانند ژئوپلیتیک و ژئواکونومی مفهوم هیدروژئوپلیتیک نیز نشان از اهمیت انرژی آب در کنار نفت و گاز دارد. از سوی دیگر نیاز به انرژی ضرورت مسیرهای انتقال آن و حمل و نقل کالاهای تولیدی را نیز بهدنبال خود دارد. در چنین وضعیتی توجه به آینده منابع انرژی و چگونگی سازماندهی تولید، انتقال و مصرف آن برعهده صاحبان، تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی است. در این نوشتار تلاش بر این است تا جایگاه ایران در سیاست خارجی و روابط اقتصادی کشور تاجیکستان با توجه به سیاست درهای باز این کشور با تأکید بر بحث انرژی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
After the disintegration of the Soviet Union in December 1991، and the subsequent geopolitical changes in the northern borders of the I. R. of Iran، Azerbaijan Republic gained more importance in Iran’s foreign policy. Because of the historical and cultural linkages، the two countries could not ignore each other’s security threats. There are many common elements that shape Iran’s foreign policy attitudes towards the Republic of Azerbaijan Republic and vice versa. The main research question to be answered in this asks: What are the fundamental causes of securitization of Iran - Azerbaijan Republic’s relations since 1995? Using a hermeneutic - interpretive approach، the authors examine the underlying causes which have led to the transformation of the nature of their bilateral relationship. Their main conclusion is that since 1995، a set of physical، perceptual، ideational and normative factors، like ethnical identity، political Islam in Iran، the secularism in Azerbaijan republic، and attitudes toward social identity of the World System، has changed the focus of their relations from cooperation to securitization.
خلاصه ماشینی:
"تاجیکستان برای رفع این مشکلات با درپیشگرفتن سیاست درهای باز در عین حفظ روابط خود با این دو کشور ازبکستان و روسیه بهویژه در عرصه اقتصادی، تلاش دارد از موقعیت ژئواکونومیک ایران از نظر منابع انرژی و مسیر انتقال آن استفاده کند.
بهشکل کلی میتوان گفت با توجه به اینکه از یکسو تاجیکستان توانایی تولید و یا واردات کافی گاز طبیعی جهت تأمین نیازهای خود را ندارد و قراردادهای بسته شده برای واردات فرآوردههای نفتی، بخشی از کمبود انرژی تاجیکستان را برطرف میکند همچنین با توجه به سیاست درهای باز تاجیکستان این امکان را بیش از پیش برای ایران فراهم کرده است که در ردیف کشورهایی مانند روسیه و ازبکستان در روابط تجاری با تاجیکستان قرار گیرد.
از جمله مهمترین راهکارهایی که ایران در روابط اقتصادی و تجاری خود با تاجیکستان باید در نظر بگیرد را میتوان اینگونه مورد توجه قرار داد: - تلاش برای ایجاد الگویی از همکاری اقتصادی دوجانبه برای گسترش همکاریهای اقتصادی منطقهای ابتدا در قالب انرژی و بعد توسعه آن، - تلاش جهت اجرای طرح اتصال راهآهن ایران به چین از مسیر افغانستان و تاجیکستان جهت کاهش مشکلات صادرکنندگان ایرانی کالا، - کاهش خطر تجاری صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای آسیای مرکزی بهویژه تاجیکستان و افزایش حجم حمل و نقل به این کشور، - مشارکت در استخراج نفت و سایر موادمعدنی تاجیکستان، - سرمایه گذاری در تاجیکستان و فرستادن کارشناسان فنی ایرانی به این کشور، - پیگیری و اجراییکردن طرحها و موافقتنامههایی که به امضای دو طرف رسیده است، - فعالیت بیشتر بخش خصوصی در این کشور."