چکیده:
نگرش نوین «زمان– مکان»، نظامی جدید در تحلیل مسائل مربوط به محیط است که معنی جدید منظر را پایه‌ریزی می‌کند. منظر در این نگاه پدیده‌ای جغرافیایی و کالبدی نیست که تحلیل‌گر به تفسیر ویژگی‌های مورفولوژیک و ریخت‌شناسانه آن بپردازد. تعاریف نوین از منظر، مبین ضرورت اصلاح دیدگاه‌ها و روش‌های عامیانه در این زمینه است.
امروزه منظر با تعاریف جامع و دقیق‌تر به‌عنوان آینه فرهنگ و تاریخ که ابعاد فرهنگی– اجتماعی و زیباشناسانه دارد، مطرح شده است. در بررسی منظر، روابط و تحولات، مورد نظر قرار می‌گیرند و بر این اساس منظر جلوه‌گاه ارتباط انسان و محیط پیرامون او از گذشته تا حال شناخته می‌شود. با تعریف امروز، منظر یک شیء نیست و لذا برای درک آن، دانستن اینکه چگونه اجزای محیط با یکدیگر ترکیب می‌شوند و یا با عملکرد فیزیولوژی ادراک می‌توان آشنا شد، کفایت نمی‌کند؛ بلکه فراتر از ریخت‌شناسی محیط، لازم است تمایزهای فرهنگی– اجتماعی و تاریخی ادراک را نیز شناخت. منظر در دنیای امروز موجودی زنده و پویا انگاشته می‌شود که از یک سو متاثر از انسان و نحوه زیست اوست و از سوی دیگر با شکل خود و تداعی خاطراتی که در زمان‌های طولانی بر بستر آن روی داده است، بر تمدن، فرهنگ و نوع زیست آدمیان اثر می‌گذارد. از این رو جداکردن عین از ذهن در تعریف منظر ممکن نبوده و منظر به هیچ روی عینیتی مستقل از انسان نیست.
منظر تنها عنصری عینی که متشکل از اجزای طبیعی باشد، شناخته نمی‌شود بلکه عنصری ذهنی و فرهنگی است که شکل‌گیری آن در اذهان مردم با دخالت تاریخ، اعتقادات دینی و اسطوره‌ای، اقلیم، سنت زیست و امثال آنها بوده است. در این تعریف از منظر است که منظر ایرانی با نمونه ژاپنی و فرانسوی خود تفاوت پیدا می‌کند.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به ماهیت منظر شهری و تصویب برنامه راهبردی– ساختاری توسعه شهری تهران، متن حاضر بر اساس مفاد مصوبه مذکور و در راستای تحقق اهداف پنج‌گانه اجرای آن، به بررسی انطباق مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با چشم‌اندازها و رویکرد نوین برنامه‌ریزی در طرح جامع مصوب شهر تهران می‌پردازد.
بر اساس پیوست چهارم سند طرح جامع مصوب شهر تهران، در چارچوب برنامه ساماندهی و ارتقاء هویت معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی در سیما و منظر شهری سه طرح موضوعی به قرار زیر تصویب شده است : برنامه راهبردی طراحی شهری و مدیریت منظر شهری تهران - (دستگاه تهیه‌کننده : وزارت مسکن و شهرسازی) ساماندهی سیما و منظر شهری فضاهای همگانی، عمومی و میادین - (دستگاه تهیه‌کننده : نهاد مدیریت و برنامه‌ریزی طرح‌های توسعه شهری) استقرار مدیریت بصری یا منظر شهر تهران (با هدف ارتقاء هویت سیما و منظر شهری) - (دستگاه تهیه کننده : شهرداری) مجموعه طرح‌های فوق را می‌توان در قالب کلی «برنامه راهبردی مدیریت منظر شهری» به عنوان سندی که محتوای دیگر اسناد رسمی شهر را تکمیل و تدقیق می‌کند، مطرح نمود.
لذا به منظور تحقق اهداف مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری، مدیریت منظر شهری به مثابه یک ساختار فضایی و به ویژه به مثابه یک ساختار اجتماعی– فضایی پایدار پیشنهاد می‌شود که ضمن ایجاد هماهنگی میان راهکارهای (اقدامات) سند مذکور با اهداف مندرج در آن، در تمامی شهرها تهیه «برنامه راهبردی مدیریت منظر شهری» به عنوان سند مکمل و بالادست در دستور کار قرار گرفته و مبنای هدایت، کنترل و نظارت بر اجرای طرح‌ها واقع شود."
(
, 
, 
)
