چکیده:
نظام اخلاقی قرآن با سایر نظامهای اخلاقی متفاوت است. نظامی است که مبنایش ایمان به خدا، غایتش ذات الهی، وسیله رسیدن به آن حب و کسب رضایت او، و شیوه تخلق به اخلاقیات در آن از بین بردن زمینه رذایل میباشد. وقتی انسان علم یقینی و ایمان به تعلیم قرآن کریم که عزت و قدرت را منحصر در خدای سبحان میداند داشته باشد، نهتنها دیگر در دلش جز خدا کسی را اراده نمیکند بلکه تمام پستیها و بدیها را از دل و جانش شسته و به زیور صفات الهی آراسته میکند. اخلاق قرآنی بر اساس حب الهی و تخلق به اخلاق الهی است. انسان از طریق خدادوستی به صفات خدا میرسد. معنای اینکه عملی به خاطر وجه الله انجام شود آن است که نتیجه آن عمل جلب خشنودی و رحمت خدا کند.
خلاصه ماشینی:
اما زمخشري - متکلم معتزلي- تحقق ايمان را مشروط به عمل دانسته و در تفسير آيه (به تصویر صفحه مراجعه شود)﴿أولئک مأواهم الناربماکانوايکسبون ﴾(يونس /٨) مينويسد: «آيه به نحو قطعي نشان ميدهد آن نوع ايماني که انسان را شايسته دريافت هدايت ، امداد و نور الهي در روز رستاخيز ميکند ايمان مشروط است ، يعني ايمان همراه با اعمال صالح ؛ با ايمان مبناي نظام اخلاقي قرآن / ١١ اين استلزام که امداد الهي و نور الهي به انساني که ايمانش با اعمال صالح همراه نباشد، اعطا نخواهد شد»(زمخشري، ٢: ٣٣١- ٣٣٠).
در اينکه عمل صالح در صورتي نزد خداوند مؤثر و مقرب است که توأم با ايمان به خدا باشد شکي نيست ، اما در خصوص آنکه صلاحيت عمل چيست و چه چيز را ميتوانيم عمل صالح ١٤ / مطالعات قرآني، سال چهارم ، شماره ١٥، پاييز ١٣٩٢ بدانيم ، در قرآن کريم به آن اشاره اي نشده است اما از آثاري که براي آن ذکر فرموده معناي آن را روشن ميسازد.