چکیده:
علم در موج اول، با تنوعی اندک و سرعت تغییرات بسیار کند، مبتنی بر نظام استاد ـ شاگردی بود؛ دانش در محیطی باثبات و ارتباطات علمی بسیار محدود بود. در موج دوم، تخصص علمی رشد کرد و «خودکارشدن» ابزارها و روش‌های علمی را بسیار متحول کرد. موج دوم زمانی برای تولید انبوه دانش بود، مضرب‌های تغییرات در علم حدودا ده ساله بود، و ارتباطات علمی از طریق رسانه‌های انبوه در سطح بین‌المللی رشد می‌یافت. در موج سوم، ساختار درختی علم به ساختار شبکه متحول شد، مفهوم تخصص علمی دگرگون شد، جهش بزرگ رایانه‌ای و انقلاب نرم‌افزاری به وقوع پیوست، خلاقیت و فناوری اطلاعات جانشین مهارت‌های دو موج پیشین شد، اقتصاد دانش ظهور یافت، تغییرات علمی به طرز بی‌سابقه‌ای سریع‌تر و پویاتر و پیچیده‌تر شد، ارتباط و تعامل بین‌الاذهانی در علم افزایش یافت، رسانه‌های انبوه با مصرف‌کنندگان منفعل به نظام چندرسانه‌ای با ویژگی تعاملی و کاربران فعال توسعه یافتند، تولید و انتقال دانش فرایندی جهانی شد، دانشگاه‌ها بنگاه‌های دانش تلقی شدند، و شبکه‌ای از فناوری اطلاعات و ارتباطات به توسعة مزیت انباشتی در علم انجامید.
خلاصه ماشینی:
در موج سوم ، ساختار درختی علم به ساختار شبکه متحول شد، مفهوم تخصص علمی دگرگون شد، جهش بزرگ رایانه ای و انقلاب نرم افزاری به وقوع پیوست ، خلاقیت و فناوری اطلاعات جانشین مهارت های دو موج پیشین شد، اقتصاد دانش ظهور یافت ، تغییرات علمی به طرز بی سابقه ای سریع تر و پویاتر و پیچیده تر شد، ارتباط و تعامل بین الاذهانی در علم افزایش یافت ، رسانه های انبوه با مصرف کنندگان منفعل به نظام چندرسانه ای با ویژگی تعاملی و کاربران فعال توسعه یافتند، تولید و انتقال دانش فرایندی جهانی شد، دانشگاه ها بنگاه های دانش تلقی شدند، و شبکه ای از فناوری اطلاعات و ارتباطات به توسعۀ مزیت انباشتی در علم انجامید.
در موج سوم ، ساختار درختی در طبقه بندی علـم تحـول مـی یابـد؛ دیگـر به سادگی معلوم نیست که کدام دسته از علوم پایه اند؛ علم ساختار شـبکه ای پیـدا مـی کنـد؛ مفهوم تخصص علمی دگرگون می شود و با نگاه کل گرا درمی آمیزد؛ جهش بزرگ رایانـه ای و انقلاب نرم افزاری به وقوع می پیوندد؛ خلاقیت و فناوری اطلاعات جانشین مهـارت هـای دو موج پیشین می شود؛ چرخه های زندگی و کار عمیقا مبتنی بر دانش مـی شـود و اقتصـاد دانش ظهور پیدا می کند؛ تغییرات علمی به طرز بی سابقه ای ، سریع تر و پویـاتر و پیچیـده تـر می شود و مضرب های آن به مراتب کوچک تر می شوند؛ ارتباطات و تعامل بـین الاذهـانی در علم افزایش می یابد؛ رسانه های انبوه با مصرف کنندگان منفعل به نظام چندرسانه ای با ویژگی تعاملی و کاربران فعال توسعه می یابند؛ و تولید و انتقال و مصرف دانـش فراینـدی جهـانی می شود (فراستخواه ، ١٣٨٣: ٦٤-١٨٠).
(
, 
, 
)
