چکیده:

با چراغ و آینه دومین اثر شفیعی کدکنی دربارۀ جنبه‌های گوناگون شعر معاصر فارسی است. این اثر، به گفتۀ مؤلف، تکملۀ ادوار شعر فارسی است. کتاب مذکور مجموعه‌ای است از تاریخ ادبیات، نقد ادبی، و ادبیات تطبیقی. در این مقاله، جنبه‌های گوناگون ساختاری و محتوایی اثر، شامل ویژگی‌های برجسته و برخی کاستی‌های احتمالی آن، مانند عنوان اثر، کامل‌نبودن معیارهای کار، اختصار و ایجاز، ابهام برخی موضوعات، ارجاع ناتمام به برخی از منابع تحقیق، به‌روز نشدن برخی مقالات، احاله به آینده و تبیین‌نشدن اصطلاح معاصر بررسی شده است. کاستی‌هایی که رفعشان می‌تواند سودمندی کتاب را افزون کند. درنهایت، مواردی نیز به‌منزلة پیشنهاد ارائه شده است.

خلاصه ماشینی:

اگر به این ویژگی ها، آشنایی با شعر و ادب برخی ملل را نیز بیفـزاییم ، جایگـاه مؤلـف با چراغ و آینه ، که قصد دارد برخی از ریشه های تحول شعر معاصر فارسـی را بنمایانـد، از نگاه استادی دیگر (پورنامداریان )، که خود نیز چنین مکانتی دارد، عرضه شده اسـت ؛ نـه از طرف کسانی که با حوزه هایی از این دست بیگانه اند. ٣. معرفی اثر این کتاب اثری است که سال ها پیش در مقدمۀ (قبل از هر چیز دیگر) ادوار شـعر فارسـی وعده داده شده بود که «با دقایق و تفاصیل بیش تری به مسائل شعر فارسی در قرن بیسـتم پرداخته است » (شفیعی کدکنی ، ١٣٨٠: ١٤). اسـتاد ارجمنـد چنان که در مقدمه آورده است ، گویا این عنوان را وافی به مقصود نمی دانسته و قصد داشـته است عنوان «جای پای شعر فرنگی در تحول شعر معاصر ایـران » را بـرای کتـاب برگزینـد (شفیعی کدکنی ، ١٣٩٠: ٢٦)؛ همین امـر، بـر نارسـایی عنـوان کتـاب تأکیـد مـی کنـد؛ زیـرا همان گونه که خود مؤلف اشاره کرده است ، کتاب حاوی مسائل گوناگونی نظیر نقـد ادبـی ، تاریخ ادبیات و دیگر حوزه های ادبی اسـت . البته همان طور که استاد اشاره کرده است ، ممکن است کسی جامع هر دو ویژگی باشد، اما چند نکته در این بخش درخور تأمل است ؛ نخست این که کتـاب دربـارٔە شـعر معاصـر است نه دربارٔە شاعران درگذشتۀ معاصر، پس یا باید عنوان حاضر اصلاح شود یـا معیارهـا به کلی دگرگون شوند.