چکیده:
تخت فولاد ازجمله آرامگاه های متعددی است که هنوز بقایای بسیاری از آنها در بافت قدیمی اصفهان به جای مانده و قسمتی از هویت تاریخی و فرهنگی این شهر را شکل می دهد. این آرامگاه پیش از اسلام تا کنون به حیات و گسترش خود ادامه داده و به یکی از شاخص های هنر و معماری اصفهان تبدیل شده است. در این مجموعه تکایای مختلف، مساجد، مدارس و آب انبارهای متعددی وجود دارد که با اضافه شدن موزه و کتابخانه، ارزش این آرامگاه بیشترشده است. تخت فولاد با مشخصات یاد شده و با توجه به ظرفیت های فرهنگی و هنری اش می تواند برای تحقق بخشیدن به آرمان شهر اسلامی و استمرار هویت تاریخی، الگویی مناسب برای سایر آرامگاه ها باشد. این پژوهش می کوشد با مطالعه ای توصیفی و تحلیلی علاوه بر بررسی مباحث تاریخی و فرهنگی در تخت فولاد، به جایگاه و تعامل این آرامگاه با معماری و شهرسازی اصفهان از دوره صفوی تا عصر حاضر بپردازد.
خلاصه ماشینی:
نقش و جایگاه آرامگاه تاریخی تخت فولاد در حیات شهری اصفهان از صفویه تا معاصر اکبر شاهمندی 1 شهاب شهیدانی 2 چکیده تخت فولاد ازجمله آرامگاههای متعددی است که هنوز بقایای بسیاری از آنها در بافت قدیمی اصفهان به جای مانده و قسمتی از هویت تاریخی و فرهنگی این شهر را شکل میدهد.
1 از طرفی آرامگاه کهن اسلامی همچون تخت فولاد که دارای ظرفیتهای فرهنگی و هنری بالایی بود، میتوانست هم برای دیگر تکایای اسلامی و هم برای فرهنگهای مجاور خود اعم از اسلام و غیر اسلام الگویی مناسب باشد، چنانکه در آرامگاههای ارامنه و یهودیان اصفهان از معماری، تزئینات و آرایههای قبور تخت فولاد بهرهبرداری شده و نقوش بسیار مشابهی شکل گرفته است.
در این روند، آرامگاه تخت فولاد که از دوره صفوی مورد توجه خاص قرار گرفته و در فضای شهر جدید اصفهان به خوبی تعریف شده بود، در دوره قاجار نهتنها فراموش نشد، بلکه با بنای تکایای جدید و متعدد بر گسترش آن افزوده شد و همبستگی آن با محیط پیرامون ادامه یافت.
تخت فولاد اصفهان با حضور تاریخی خود و در ارتباط با کالبد شهری اصفهان، انواع ویژگیهای فرهنگ، تمدن و هویت ایرانی ـ اسلامی را به تجربه نشسته و گنجینهای ارزشمند از هنر و معماری را بهوجود آورده است.
تخت فولاد اصفهان با توجه به این خصوصیات ساختاری، محتوایی و هویت تاریخی خود، تبدیل به یکی از مهمترین گورستانهای جهان تشیع شده، همسو با توسعه پایدار شهری حرکت میکند و لذا قادر است الگویی مناسب از هنر و معماری را برای دیگر آرامگاههای ایران و جهان اسلام فراهم آورد.